معرفی کامل ملکه زنبور عسل

زنبور ملکه (ملکه زنبور عسل) را چقدر میشناسید؟ آیا حرف هایی که درباره طول عمر، تغذیه و حاکمیت زنبور ملکه در بین عموم گفته می شود، حقیقت دارد؟ برخی می‌گویند که ملکه زنبور عسل مهم‌ترین عضو کندو است. واقعیت این است که درست همانند شرکت‌های تجاری محل کار ما، در کندو نیز هیچ کس از جمله ملکه، غیرقابل تعویض نیست.

ملکه زنبور عسل، حشره ای است بسیار تخصص یافته که با تخمگذاری و پخش موادی به نام «فرمون» از بدن خود به فضای داخل کندو سبب بقای نظم اجتماعی در کلنی می شود.
اخیرا تغذیه و رشد و نمو لاروهایی که تبدیل به ملکه می شوند، توجه زیست شناسان را جلب کرده است. ملکه زنبور عسل نمونه ای است که به وضوح نقش غذا را در چگونگی ایجاد تفاوت های فردی به نمایش می گذارد.

 

ویدئو معرفی کامل زنبور ملکه

[jwp-video n=”1″]

 

چند ملکه زنبور عسل در هر کندو وجود دارند؟

به استثنای دوره‌های کوتاه در زمان آمادگی یا به تعویق انداختن حرکت گله‌ای اعضای کلونی (عمل جایگزینی یک ملکه ضعیف)، در هر کلونی تنها یک ملکه زنبور عسل وجود دارد. زمانی که یک ملکه جدید به دنیا می‌آید، محل زنبورهای ملکه جدید دیگر را تعیین نموده و آن‌ها را به نوبت از کندو بیرون می‌کند. در صورتی که به هر طریقی، دو ملکه جدید در یک کندو بطور همزمان ظاهر شوند، تا زمان مرگ یکی از آن‌ها، با یکدیگر مبارزه می‌کنند.

زنبور ملکه
ملکه زنبور عسل

ظاهر زنبور ملکه چگونه است؟

تشخیص یک ملکه از سایر اعضای کلونی کار ساده‌ای است، زیرا بدن او در حالت طبیعی بسیار بزرگ‌تر از زنبورهای کارگر و زنبورهای نر درون کندو است، بخصوص در طی دوره تخم گذاری، زمانی که شکم او بسیار بزرگ می‌شود. سینه و سر ملکه تقریباً همانند زنبورهای دیگر است، سینه کمی بزرگ‌تر از زنبورهای کارگر و سر کمی کوچک‌تر است.

بال‌های او تنها دو سوم شکم را می‌پوشانند، در حالی که بال‌های زنبورهای نر و کارگر زمانی که جمع شده باشند، تقریباً به نوک شکم آن‌ها می‌رسند. زنبور ملکه دارای سبد گرده گل نیست و غده موم او نیز کار نمی‌کند. این زنبور دارای نیش منحنی شکل و درازتر از نیش زنبور کارگر است، اما دندانه‌های کمتر و کوتاه‌تری دارد. از آنجایی که زنبور ملکه کندو را ترک نمی‌کند، مگر در مواقع پرواز با هدف جفت‌گیری، بنابراین مردم را نیش نمی‌زند. این زنبور معمولاً از نیش خود برای محافظت از کلونی در برابر دشمنان استفاده می‌کند.

 

مرحله رشد ملکه زنبورها چگونه است؟

زمانی که زنبورها یک ملکه جدید پرورش می‌دهند، ابتدا یک سلول ویژه فنجانی شکل را آماده می‌کنند که دهانه آن به سمت پایین است. آن‌ها ملکه قبلی را وادار می‌کنند تا درون این سلول‌ها تخم گذاری کند و زنبورهای پرستار اطمینان حاصل می‌کنند که مقدار زیادی ژل رویال، حتی به مقدار اضافی، دارند. ژل رویال تا زمان پوشاندن سلول‌ها، برای تغذیه لارو ملکه بکار برده می‌شود. این سلول‌ها شبیه به بلوط‌های بزرگ و کشیده هستند. زنبورهای ملکه تنها تا ۵/۵ روز بصورت لارو باقی خواهند ماند.

یک زنبور ملکه در صورتی که به اندازه کافی قوی و مورد قبول زنبورهای کارگر باشد، به محض بیرون آمدن ملکه‌ های جدید دیگر، برای شکست دادن آن‌ها مبارزه کرده و همه آن‌ها را از بین خواهد برد. سپس به مدت حدود یک هفته در کندو خواهد ماند تا بال‌هایش تقویت شوند و سپس برای جفت‌گیری با زنبورهای نر در حالت پرواز، از کندو خارج خواهد شد. در زمان فعالیت کامل تخم گذاری در بهار و تابستان، وزن ملکه ۲۵۰ تا ۲۸۰ میلی‌گرم خواهد بود.

یک ملکه می‌تواند تا ۸ سال زنده بماند، اما تنها در یک یا دو سال اول کارآمد خواهد بود، و پس از آن باید با ملکه دیگری جایگزین شود. زنبور ملکه در ماه ژوئن می‌تواند در عرض ۲۴ ساعت، حتی تا ۳۰۰۰ تخم بگذارد. در این دوره پرتنش، ملکه با دقت تیمار شده و توسط زنبورهایی که در خدمت او هستند، تغذیه می‌شود.

در زمستان، برخی کندوها به دلیل کمبود غذا از بین می‌روند، با این حال ملکه آخرین عضوی از کندو است که می‌میرد و توسط ملازمان خود، تا آخرین قطره‌های عسل موجود تغذیه می‌شود.

زنبور عسل ملکه

پرواز زنبور ملکه با هدف جفت‌گیری

ملکه تنها یک پرواز جفت‌گیری انجام می‌دهد. یک ملکه به منظور جلوگیری از جفت‌گیری درون نژاد خود، مسافت قابل توجهی را از کندوی خود دور می‌شود تا در یک مکان اجتماع زنبورهای نر که هزاران زنبور نر منتظر او هستند، جفت‌گیری انجام دهد.

ابتدا به دور کندو می‌چرخد تا خود را با جهت آن تنظیم کند. سپس بدون مراقب ملازمان، کندو را معمولاً در بعدازظهر به مدت ۱۵ دقیقه ترک می‌کند تا در حالت پرواز در ارتفاع بالاتر از ۶ متر، با زنبورهای نر جفت‌گیری نماید. زنبورهای نر می‌توانند از طریق رایحه شیمیایی ملکه (فرومون)، یک ملکه را بیابند و شناسایی کنند، اما می‌توانند از روی ظاهر نیز ملکه را تشخیص دهند.

ملکه‌ها در هر پرواز مقاربتی، معمولاً با ۱۲ زنبور نر جفت‌گیری می‌کنند (گرچه گاهی اوقات تعداد زنبورهای نر به ۴۰ عدد می‌رسد) و اسپرم نر را درون کیسه اسپرم خود ذخیره می‌کنند. زنبورهای نر کمی بعد از جفت‌گیری می‌میرند.

تحقیقی که اخیراً انجام شده، عنوان می‌کند که «انجام جفت‌گیری‌های متعدد، ملکه زنبور عسل را در نظر زنبورهای کارگر، جذاب جلوه می‌دهد.» این بدین معناست که اگر ملکه با ۸ زنبور نر یا ۱۲ زنبور نر جفت‌گیری کند، ارزش او از نظر زنبورهای کارگر یکسان نخواهد بود. البته در صورتی که تعداد زنبورهای نر بیشتر باشد، تعداد تخم‌هایی که ملکه می‌تواند بگذارد، بیشتر خواهد بود، اما زنبورهای کارگر به نحوی از همان ابتدا از تعداد تخم‌ها اطلاع دارند.

این تحقیق در اکتبر ۲۰۰۷ انجام شد و اثبات نمود که تعداد شریکان جنسی، عامل کلیدی جذاب‌تر شدن ملکه از نظر زنبورهای کارگر یک کلونی می‌باشد. یعنی هر چه تعداد شریکان جنسی بیشتر باشد، ملکه جذاب‌تر به نظر خواهد رسید و دوران حکم فرمایی او نیز طولانی‌تر خواهد بود. در این تحقیق، زنبورهای کارگر، به ملکه‌هایی که چندین عمل لقاح را انجام داده بودند، توجه بیشتری می‌کردند. زنبورهای کارگر «واکنش ملازمانه»ای به ملکه خود نشان می‌دهند. آن‌ها آنتن خود را لیس زده و به بدن ملکه می‌مالند. واکنش ملازمانه به ملکه‌هایی که چندین بار لقاح کرده‌اند، چشمگیرتر بود.

توضیح این امر این است که «همانند بسیاری از حیوانات، زنبور عسل نیز از فرومون برای ایجاد ارتباط استفاده می‌کند. زمانی که ریچارد، فرومون تولید شده در غده آرواره زیرین ملکه‌های زنبور عسل را تجزیه و تحلیل کرد، دریافت که ترکیب فرومون پس از جفت‌گیری ملکه بطور قابل توجهی کاهش می‌یابد و به نظر می‌رسد که دفعات جفت‌گیری ملکه، عامل کلیدی در تشخیص میزان تغییر فرومون است. ریچارد همچنین می‌افزاید زمانی که زنبورهای کارگر در معرض فرومون حاصل از ملکه لقاح کرده با نطفه یک زنبور نر و ملکه‌ های لقاح کرده با نطفه‌های چندین زنبور نر قرار می‌گیرند، فرومون حاصل از ملکه‌های لقاح کرده با چندین زنبور نر را ترجیح می‌دهند».

ذخیره اسپرم ملکه به او اجازه می‌دهد تا در طول زندگی خود، میلیون‌ها تخم بگذارد. اگرچه یک ملکه در طول فصل تولیدمثل می‌تواند تا ۲۰۰۰ تخم در روز بگذارد، تعداد و سرعت تخم گذاری ملکه بوسیله آب و هوا، در دسترس بودن غذا و رفتارهای مشخص زنبورهای عسل زیرگونه او کنترل می‌شود. تخم‌های بارور ملکه، به زنبورهای کارگر یا ملکه‌های بعدی زنبورهای عسل و تخم‌های غیر بارور، به زنبورهای نر تبدیل می‌شوند. اگر آب و هوای بد، جفت‌گیری ملکه را بیش از ۲۰ تا ۳۰ روز به تأخیر بیندازد، توان خود برای جفت‌گیری را از دست داده و تنها قادر به گذاشتن تخم‌های غیر بارور خواهد بود که به زنبورهای نر تبدیل می‌شوند.

زنبور ملکه

ملکه زنبور عسل چه خصوصیات ویژه‌ای دارد؟

ملکه دو وظیفه اصلی دارد:

۱. به دلیل اینکه او تنها زنبور ماده دارای رشد جنسی در یک کندو است، وظیفه اولیه او تولیدمثل است. او هم تخم‌های بارور و هم تخم‌های غیر بارور تولید می‌کند. از تخم‌های بارور، زنبورهای کارگر ماده و از تخم‌های غیر بارور، زنبورهای نر به دنیا خواهند آمد.

ملکه‌ها بیشترین تعداد تخم‌ها را در بهار و اوایل تابستان می‌گذارند و در زمان اوج تخمگذاری، تعداد ۲۰۰۰ تخم در روز تولید می‌کنند. آن‌ها به تدریج میزان تخمگذاری را در اواسط پاییز کاهش می‌دهند و تا اوایل بهار که افزایش دسترسی به گرده و شهد گل نشانه‌ای برای افزایش تولید تخم است، کمتر تخم گذاری می‌کنند یا هیچ تخمی تولید نمی‌کنند.

یک ملکه ممکن است تا ۲۵۰،۰۰۰ تخم در سال و احتمالاً بیش از یک میلیون تخم در طول زندگی خود بگذارد.

۲. دومین وظیفه اصلی ملکه، تولید فرومون است که به عنوان نوعی «جذبه» اجتماع عمل می‌کند که باعث متحد شدن زنبورها و کمک به اعطای هویت منحصر به فرد به کلونی می‌شود. مهم‌ترین فرومون (جوهر ملکه) بوسیله غده‌های آرواره پایین او تولید می‌شود. این جوهر ملکه، در زمان تیمار ملکه توسط زنبورهای کارگر، از ملکه به این زنبورها و سپس از این زنبورها به زنبورهای کارگر دیگر منتقل می‌شود. اعضای کلونی، در نتیجه این بوی فرومون منحصربفرد، یکدیگر را تشخیص داده و تأیید خواهند نمود.

مشخصات یک کولونی تا حد زیادی به قابلیت‌های تخم گذاری و تولید مواد شیمیایی ملکه بستگی دارند. آرایش ژنتیکی او، به همراه آرایش ژنتیکی زنبورهای نری که با او جفت‌گیری می‌کنند، بطور قابل توجهی با کیفیت، اندازه، دما و کارایی کولونی مرتبط است.

 

آیا ملکه از کندو خارج می‌شود؟

ملکه تنها در سه حالت از کندو خارج می‌شود:

– زمانی که نیاز به جفت‌گیری دارد؛

– زمانی که بخواهد خانواده جدیدی تشکیل دهد و بصورت یک دسته زنبور، به همراه برخی زنبورهای کارگر و زنبورهای نر از کندو خارج شود؛

– زمانی که کندو شدیداً تحت هجوم واروئا یا انگل‌های دیگر، باکتری‌ها، ویروس‌ها و غیره قرار بگیرد و بوی حاصل از آن‌ها، برای بقای زنبورهای درون کندو نامناسب باشد.

ملکه زنبور عسل

آیا ملکه واقعاً حاکم کندو است؟

خیر! حاکمان واقعی کندو، زنبورهای کارگر هستند. اگرچه به نظر می‌رسد که ملکه، کندو را کنترل می‌کند، اما در واقع زنبورهای کارگر وظایف روزمره و عملکرد کلونی را با هم کنترل می‌گیرند و در نهایت درباره سرنوشت ملکه تصمیم می‌گیرند. اگر تصور کنند که ملکه به هر نحوی ناکارآمد هست، در جایگزینی او درنگ نخواهند کرد و چه از طریق گرسنگی دادن به او یا حمله به او در زمان اطمینان از وجود یک جایگزین مناسب، او را از بین می‌برند.

 

زنبور ملکه چه زمانی جابجا می‌شود؟

گاهی اوقات زنبورهای کارگر تشخیص می‌دهند که کلونی آن‌ها چه زمانی به یک ملکه جدید نیاز دارد. این اتفاق در مواقع زیر رخ میدهد:

 محدودیت فضا

به دلیل اینکه یک ملکه هر روز تخم‌های زیادی می‌گذارد، فضای درون کندو ممکن است محدود شود. در این حالت ازدحام رخ می‌دهد و ملکه بالغ به همراه نیمی از زنبورهای کارگر خود کلونی را ترک می‌کند تا کلونی دیدی تشکیل دهد. تیم دیگر زنبورهای کارگر با ملکه جدیدی می‌مانند و انجام وظایف خود درون کلونی قدیمی ادامه می‌دهند.

عملکرد ضعیف مرتبط با سن

با افزایش سن، توانایی ملکه برای تخم گذاری کاهش می‌یابد و تخم‌های کمتری را با الگوهای کمتر سازماندهی شده می‌گذارد. زمانی که یک ملکه پیر در انجام این مسئولیت‌ها دچار تزلزل می‌شود، زنبورهای کارگر او را وادار به جایگزینی کرده یا او را از دور خارج خواهند کرد. ملکه پیر پس از جایگزینی، کشته می‌شود.

مرگ غیرمنتظره ملکه

زمانی که یک زنبور ملکه بطور ناگهانی می‌میرد، یک جانشینی اضطراری و برنامه‌ریزی نشده رخ می‌دهد. زنبورهای عسل کارگر چندین لارو را در یک محدوده سنی مناسب شناسایی کرده و این لاروها را برای تبدیل به ملکه، آماده می‌کنند، بدین معنی که این لاروها را تنها بوسیله ژل رویال تغذیه می‌کنند. چند ملکه جدید به دنیا آمده و قوی‌ ترین آن‌ها به عنوان ملکه جدید کلونی انتخاب خواهد شد.

شما چه اطلاعات دیگر درباره ملکه زنبور عسل دارید؟ لطفا در قسمت دیدگاه ها با ما در میان بگذارید.

زنبورداری

73 دیدگاه برای “معرفی کامل ملکه زنبور عسل

  1. Najafi گفته:

    سلام من یک جعبه زنبور پر جمعیت دارم که هفته گذشته تخم های جدید بیرون اومدن و دو جعبه شدن ولی امروز هم دوباره یک جعبه دیگه ازشون گرفتم ولی باز هم جمعیت جعبه اول خیلی زیاده ممکن هست که برای بار سوم ازشون کندو درست شه یا خیر ممنون میشم راهنمایی کنین

  2. مهدی نورمحمدی گفته:

    احتمالا ملکه شما باکره هست وهنوزابعادش بزرگ نشده نتونستین پیداش کنیدیا برای جفت گیری به خارج کندو رفته بود

  3. مهدی گفته:

    سلام نیاز به انجام خیچ کاری نیست از بین ماکه های جوان قوی ترینشان انتخاب میشود و بقیه توسط زنبوران کارگر کشته میشوند

  4. مجتبی صنوبر گفته:

    سلام من سه کندو دارم دو سه روز پیش از این کندوها بازدید کردم در هیچکدام ملکه ندیدم و هفته پیش باز دید کردم در یکی ملکه دیدم اما دیروز ندیدمش چکار کنم دو سه شاخون بود که همگی باز شده بود لطفا راهنمایی بفرمایید

    • هادی گفته:

      اطلاعات کافیه بیشترازاین نمی شودوارد رازهای خداوندشد.بنده خدایی درخواست تصویری اطلاعات دارد نمی شود واردراز شد.حتما”گوشزدشود

      • احمد گفته:

        خدواند (ج) جهان را پر از راز آفریده و به ما اجازه سیاحت و تحقیق در مورد آنرا داده تا بیشتر با قدرت و یگانگی خداوند (ج) آشنا بشیم.پس مشکلی نداره تا درمورد زمینی که خدواند ج در اختیار ما قرار داده تحقیق بکنیم.

  5. جوادی گفته:

    درود و صد سپاس خیلی خوب بود . اقای مهندس من یک باغ حدودا هزار متری دارم توصیه می‌کنید یک کندو بذارم ، با توجه به اینکه خانواده رفت و آمد میکنن مزاحمت ایجاد نمیکنه؟

  6. ابهری گفته:

    سلام.من دوتا کندودارم جمعیتشون کمه میخام امسال ژل رویال بردارم که ملکه جدید بعمل نیاد و جمعیت کلونی هاروزیاد کنم.دقیقا چه تاریخی باید برم در کلونی روبازکنم و ژل رویال بردارم؟هر کلونی چند بار و چند عدد ژل رویال داره؟ممنون میشم جوابمو بدین

    • زنبور عسل گفته:

      همش من درآوردی بود تاکنون هیچ اطلاعی از زنبورهای عسل ندارند دانشمندان و محققین فقط الکی قلم فرسایی نموده اند یعنی ها بله میدانیم که چنین است و چنان است
      مثل سفر تایید نشده انسان بر ماه

  7. سیدمرتضی گفته:

    سلام وقت بخیر من بتازگی تعداد ۳کلونی خریداری کردم و قصد دارم حرفه زنبور داری را ادامه بدهم و در استان چهارمحال و بختیاری زندگی میکنم با مطالعه این سایت متوجه شدم ملکه یکی از کلونی ها پیر هست لطفاً راهنماییم کنید چطوری میتونم ملکه را تعویض کنم. و زمان تعویض ملکه چه موقع هست ضمنن این کلونی چهار قاب می باشه .ممنون از لطفتون

  8. حسنی گفته:

    خیلی عالی بود مهندس اگه ۱۰۰ کندو داشته باشیم در یک منطقه اذربایجان غربی چقدر درامد داریم در هر کندو

    • پشتیبان سایت گفته:

      سلام
      بستگی به ده ها متغیر مختلف داره جناب حسنی
      از طبیعت و پوشش گیاهی منطقه گرفته تا کدیریت زنبورستان و نژاد زنبورهایتان.

  9. مهدی تابش گفته:

    با عرض خسته نباشید مجدد لطفا کلیپ رو هم تصویری کنین تا با ظاهر مبانی بیان شده هم آشنا بشیم.
    بسیار ممنون و متشکرم از زحماتتون

  10. مهدی تابش گفته:

    سلام. مطالب واقعا سودمند بود و مفید.
    در این چند دقیقه اطلاعاتم درباره زنبور. عسل خیلی زیاد شد البته هنوز کامل نیست. فقط درباره نحوه نگهداری و پرورش زنبور عسل هم کلیپ درست کنین عالی میشه.
    ممنونم از زحماتتون.

  11. ناشناس گفته:

    سلام از توضیحات خوبتون لذت بردم خدا خیرتون بده. اگر امکان دانلود ویدئو رو مهیا بفرمایید و منابع رو هم بگید ممنون میشم. وقتی منبع مشخص باشه امکان استفاده از مطالب و پیگیری بیشتر اونها فراهم میشه ضمن اینکه میزان اعتبار مطالب هم روشن میشه. موفق باشید.

    • خانزاده (پشتیبان) گفته:

      شما میتوانید با استفاده از آپارات ،یوتیوپ و … فیلم ها و ویدیو ها را دانلود کنید .
      در پایین اکثر مقالات منبع آن ها نیز ذکر شده است .

  12. سید احمد حافظی کلجاهی گفته:

    سلام مطالبتون خوب بود.استفاده کردیم ولی ای کاش در کنار این معلومات برای هر زنبورداری مرتع مشخص میکردن وهر زنبوردار مجاز میشد فقط از مرتع خود با حفظ فاصله قانونی زنبورستان خود رو مستقر میکرد.تا از سرایت کنه واروا ولوک وسایر امراض به زنبورستانها جلوگیری میشد.ومحصول قابل قبولی از سرانه هر کندو برداشت میشد.انشالله.

  13. ناشناس گفته:

    سلام یه کندو گرفتم فقط دوتا قاب داره صاحبش می‌گفت یک هفته جفت رفته روی هر قاب تقریبا ۱۵الی۲۰سوراخ سربسته بود آیا این ملکه جوان است وکندو چند وقت دیگه پر میشه

  14. حبیب گفته:

    باسلام . مطالب بسیار زیبا بود . درجمع اوریش زحمت کشیده شده . امادرخصوس زنبورداری(نگهداری)مطلبی نداشت ومفید نبود

    )

  15. ناشناس گفته:

    سلام ممنون از اطلاعات خودتون کاش انسانها هم یه کمی نه زیاد فقط یه ذره از زنبورها یاد میگرفتن و اینجور واسه خودشون دیگران رو سرکوب نمی‌کردم
    با تشکر حسین از بروجرد

  16. علی امیری سوادکوهی گفته:

    سلام.با تشکر از راهنماییهای شما در باره راز ملکه و زنبور عسل واقعا’مطالب جامع و کاملی است استفاده کردم.ممنون.

  17. قاسم گفته:

    سلام ممنون از مطالب مفیدتون یک سوال داشتم اینکه دو تا کندو با دو ملکه جدید با عمر تقریبا 15 روز دارم اما هیچ کدوم شروع به تخم ریزی نکردن چه کار کنم ضمنا تعداد انگشت شماری زنبور نر در هر کندو وجود داره ممنونم اگه راهنماییم کنید

    • اویس گفته:

      باید اول برید پیش باباش و خاستگاری کنید اگ‌قبول کردن ملکه برا شما میشه کاکام?⁦❤️⁩

  18. سید گفته:

    سلام، ممنون استفاده کردم

    شاید براتون متن زیر جالب باشه
    حضرت علی علیه السلام، امام زمان رو به ملکه تشبیه کردند:

    ملکه؛ موجودی کامل و مادرِ تمام زنبورهای کندو، که عمرش طولانی تر از همه است. [عمر زنبورها تا چند هفته و ماه نمی گذرد اما گاهی ملکه تا پنج الی شش سال زندگی می کند] – در گستره کندو فقط ملکه است که همه عاشقانه با رابطه ای خاص، گِرد او جمع شده و مطیع او هستند. در فراز و فرودها “محور وحدت” است. با آنکه در سراسر کندو نظم و قانون حاکم است، ولی ملکه همه جا پَر می زند و نظارت دارد…

    همین طور است دهکده جهانی عدل مهدوی… آری؛ آن معصوم موعود با ایجاد حکومتِ الهی در سراسر جهان، لذت و شیرینی زندگی دینی را به وجود آورده و طعم عسل آن را به مردمان می چشاند.

    در نهج‌البلاغه نیز امام زمان رو با تعبیر «یَعسوبُ الدّین» معرفی میکنه؛ که یَعسوب هم به معنای ملکه زنبور عسل می آید …

    نکات این تشبیه:
    1- وجود زنبورها وابسته به وجود ملکه است
    2- عمر ملکه از زنبورهای دیگه بیشتره
    3- محور وحدت بودن

    جای تحقیق و بررسی داره، نکات جالبی باید وجود داشته باشه

  19. میلاد گفته:

    سلام خدمت شما مطالب جالب و مفیدی بود در مورد ملکه و اینکه این زنبورها چقدر برای طبیعت و انسانها با ارزش هستند.

  20. سید محمد گفته:

    باسلام عید غدیر را تبریک می گویم از اینکه مارا با راز زنبورعسل آشنا نمودید تشکر می نمایم موفق وپیروز باشید یاعلی مدد.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *