انواع زنبورعسل؛ حقایق شگفت انگیز و بی نظیر زندگی آنها!
انواع زنبورعسل با توجه به گونه آن در کندو به سه دسته تقسیم می شوند که شامل زنبور ملکه، زنبور کارگر و زنبور نر می باشند. هر یک از این زنبورها دارای وظایف و نقش متفاوتی برای چرخه و ادامه زندگی خود هستند که نبود هر یک از این سه دسته زنبور باعث نابودی و مختل شدن زندگی همه زنبورعسل ها می شود. ما در این مقاله از آهوتا سعی داریم تا هرچه بهتر و دقیق تر به بررسی هر یک از این زنبورها و وظایف آن ها بپردازیم.
ویدیو انواع زنبورعسل
[jwp-video n=”1″]
1) زنبور ملکه
یکی از انواع زنبورعسل، ملکه می باشد که به عنوان فردی بالغ و جوان، با چهل زنبور نر جفت گیری می کند. پس از آن نرها می میرند، اما ملکه اسپرم آن ها را در بدن خود حفظ می کند. در ماه های فروردین و اردیبهشت، ملکه روزانه تا 3000 تخم می گذارد که اندازه هر کدام از آن ها کوچکتر از یک دانه برنج است. تخم های بارور شده به زنبور کارگر و ملکه، همچنین تخم های نابارور به زنبور نر تبدیل می شوند.
-
رنگ زنبور ملکه
بدنی بسیار باریک و شکمی سرخ رنگ و کشیده دارد. چشم ها کوچک و آرواره های قوی، بال ها کوتاه تر از بدن و دارای نیش و همه جمعیت کندو در واقع بچه های ملکه محسوب می شوند.
-
تغذیه زنبورملکه
تغذیه با کیفیت بالایی که ملکه نیاز دارد با ژل رویال تامین می شود که آن را “غذای پرورشی” یا “شیرزنبور”هم می نامند. این ژل شیرین، چرب و کرم رنگ از ترشحات سفید رنگی تشکیل شده است که از غدد آرواره ای زنبورهای کارگر جوان ترشح شده و همچنین از ترشحات زرد رنگ غنی از پروتئینی که از غدد هیپوفارنکس آن ها ترشح می شود.
-
سه روز پس از تخم گذاری
تخم ها به لارو (کرم حشره) تبدیل می شوند. این لاروها فرومون پرورشی (یا به من غذا بده) را تولید می کنند که عطر و بوی آن، زنبورهای کارگر را تحریک می کند که به آن ها غذا بدهند. همه ی لارو ها در ابتدا با ژل رویال تغذیه می شوند. چهار روز بعد از خروج لاروها از تخم، زنبورهای کارگر به هر لارو بر اساس اندازه سلولی که در آن جای دارد غذا می دهند.
لاروهای کارگر و لاروهای نر، دیگر ژل رویال دریافت نمی کنند و به جای آن با نان زنبور تغذیه می شوند که خاصیت غذایی کمتری دارد. ولی لاروهایی که قرار است به ملکه تبدیل شوند، همچنان ژل رویال دریافت می کنند، به طوری که سلول های در بردارنده آنها از ژل رویال پر می شود و این باعث می شود آن ها به ملکه تبدیل شوند.
-
شش روز پس از خروج از تخم
لارو به دور خود پیله می تند و سپس زنبورهای کارگر با استفاده از موم، در سلول ها را می بندند (درپوش گذاری) و آن ها را آب بندی می کنند تا برای ایجاد شفیره آماده شوند. در طی این مرحله که برای زنبور کارگر 10 روز، برای نرها 13 روز، و برای ملکه 5 روز طول می کشد که طی آن لارو به زنبور بالغ تبدیل می شود. سپس زنبور بالغ جوان پیله و در سلول را پاره می کند و بیرون می آید.
-
بوی ملکه
از دستگاه جنسی زنبورعسل ملکه، ترشحاتی خارج می شود که برای زنبوران بوی مطبوعی دارد و در کندوی تاریک تنها زنبوران کارگر و نر به وسیله این بو حضور ملکه را احساس می کنند. در حقیقت این بو را فرومون می نامند که روح کندو را تشکیل می دهد.
اگر ملکه را از کندو در آوریم و یا اینکه زنبوردار اشتباهاً آن را از بین ببرد و لای درزهای درب له شود ظرف مدت 2 تا 4 ساعت زنبورهای کندو متوجه نبودن ملکه می شوند، همگی از کندو خارج می شوند و دیگر به کندو برنمی گردند، در نتیجه کندو از بین می رود.
-
وارد کردن ملکه جدید:
در اصلاح نژاد سعی بر این است که ملکه هایی بدست آورند که اولا تخم گذاری بیشتری کنند و ثانیا کارگرانی به وجود آورند که فعال بوده و ذخیره ساز باشند. به همین علت با عمل تلقیح مصنوعی بعضی از موسسات در دنیا زنبور ملکه دورگه هیبرید (Hybrid) را بوجود می آورند و در قفس های کوچکی حمل ونقل نموده از کشوری به کشور دیگر حمل کرده و به فروش می رساند.
این زنبورها مارک مخصوص دارند. مانند استارلاین و مارگریت و غیره. این ملکه ها را زنبورداران خریداری کرده و وارد کندوهای خود می کنند. برای این کار ملکه قبلی را کشته و حذف می نمایند و دریچه پرواز را مسدود می نمایند تا کارگران خارج نشوند و قفس ملکه جدید را در کندو می گذارند و درب کندو را می بندند. معمولا کارگران ملکه جدید را می کشند. بنابراین برای حفظ امنیت ملکه، آن را در قفس یا جعبه مخصوص حمل ملکه قرار میدهند. کم کم کارگران به بوی ملکه عادت کرده و آن را می پذیرند.
2) زنبورهای کارگر
یکی دیگر از انواع زنبورعسل زنبورهای کارگر زن هستند اما قادر به تولید مثل نیستند. آنها همه کارها را در کندو انجام می دهند و بیشتر آنچه را که در داخل می گذرد کنترل می کنند. مشاغل آنها شامل نگهداری خانه، تغذیه ملکه و لارو، جمع آوری گرده و شهد و ساخت موم است. از آنجا که آنها به سختی در طول ماه های شلوغ زنبورعسل فقط برای حدود شش هفته کار می کنند . روزانه از هر کندو، به طور متوسط 2000 زنبور کارگر بالغ و جوان جدید بیرون می آید.
-
از 1 تا 7 روزگی
زنبور کارگر یک “زنبور پرستار” است. او کندو را تمیز می کند، با جلو آوردن خرطوم (زبان) خود درخواست غذا می کند و زنبورهای مسن تر را تشویق می کند تا عسلی را که خورده اند برای تغذیه او بالا بیاورند. بعدها، او از ذخایر عسل و نان زنبور تغذیه می کند.
هنگامی که پروتئین گرده گل موجب بلوغ غدد فکی و هیپوفارنکس زنبور کارگر شد، او تمام لاروهای جوان و مسن تر ملکه را با ژل رویال تغذیه می کند. او همچنین لاروهای کارگر و نر مسن تر را با نان زنبور تغذیه کرده و مراقب زنبورهای بالغ جوان است و به آن ها غذا می دهد.
-
از 7 تا 12 روزگی
زنبورعسل کارگر یک زنبور خانه دار است. غدد موم شکم او شروع می کنند به تولید پولک هایی از جنس موم که به اندازه ی سر سوزن هستند.
یک زنبور خانه دار با استفاده از بره موم، کندو و شان عسل را استحکام می بخشد و آب بندی و ضد عفونی می کند.
-
از 12 تا 14 روزگی
یک زنبور خانه دار، شهد را به عسل تبدیل می کند. او برای این کار، شهد را از زنبورهای چرنده دریافت می کند و پس از آن در حدود 30 دقیقه هر بار یک قطره از آن را بالا می آورد تا از این طریق به آنزیم اینورتاز، که اکنون توسط غدد هیپوفارنکس او ترشح می شود، اجازه دهد ساکارز را به گلوکز و فروکتوز تجزیه کند.
او هر قطره کوچک عسل را مدتی بین فک و خرطوم خود نگه می دارد تا در تماس با هوای گرم درون کندو مقداری از آب خود را از دست بدهد، سپس آن را برای چند ساعت زمین می گذارد تا مقداری بیشتری از آب آن تبخیر شود، همچنین خود او یا یکی دیگر از زنبورهای خانه دار، آن عسل را درون یک سلول شان عسل قرار می دهد.
زنبورعسل کارگر گلوله های گرده ای که زنبورهای چرنده جمع آوری کرده اند را دریافت و آنها را به وسیله بزاق و شهد اضافی مرطوب تر می کند و درون یک سلول قرار داده و با ضربه های سرخود آن ها را فشرده می کند، بعد سلول های پرشده از گرده را با عسل می پوشاند. باکتری ها (لاکتوباسیل های) موجود در ترشحات افزوده شده به عسل توسط زنبور، باعث تخمیر گرده به نان زنبور می شود. زنبور کارگر همچنین خرده ریزهای باقی مانده را از کندو بیرون می ریزد.
-
از هفته سوم
یک زنبور خانه دار با به هم زدن بال هایش، میزان آب عسل موجود در سلول های بدون درپوش را کاهش می دهد و با استشمام بوی دیگر زنبورها در جلوی در ورودی کندو، از آن جا محافظت می کند. اگر بوی یک زنبور نشان دهد که او غریبه است، زنبور نگهبان با تولید فرومون هشدار، دیگران را برای کمک فرا می خواند.
-
از هفته چهارم
او به زنبوری چرنده تبدیل می شود که برای جمع آوری شهد، گرده، بره موم و آب به بیرون کندو پرواز می کند.
زنبورهای کارگر دمای کندو را در 28 تا 35 درجه سانتیگراد نگه می دارند. آن ها فضای درون کندو را با هضم عسل، گرده و دور هم جمع شدن و لرزیدن، گرم و با توزیع آب و بال زدن در نزدیکی در ورودی خنک می کنند.
[wpipa id=”2991″]ویژگی های زنبور کارگر:
- دارای جثه کوچک
- پرتحرک و فعال
- رشد خوب بال ها
- خرطوم بلند
- چشم هایش از چشم های ملکه درشت تر
- از چشم های زنبور نر کوچکتر
- انجام کلیه کارهای درون کندو و خارج آن
- طول عمر 3 ماه
- فعالیت به مدت 1/5 ماه در کندو
- فعالیت 1/5 ماه دوم خارج از کندو
-
پدیده غارتگری:
زنبوران کارگر هر روز با علاقه فراوان و زحمات بسیاری شهد گلها را جمع آوری کرده و وارد کندو می کنند. گفته شده است که یک کارگر در روز از روی گلها عبور کرده و مسیری در حدود ۱۰۰ کیلومتر طی می کند و از ۶ تا ۲۰ کیلومتر از کندو فاصله می گیرد. با این فعالیت نیاز به آب دارد که اگر در اطراف کند و منابع آب نباشد باید زنبوردار با گذاشتن تشتک آبی به زنبور کمک کند. در روی تشتک ۲ تا ۳ قطعه چوب می اندازند تا زنبورها به آرامی روی چوب نشسته خود را به آب نزدیک کنند. در غیر این صورت زنبورها در آب غرق می شوند.
عمر زنبور کارگر به دو بخش تقسیم می گردد:
مرحله اول:
این مرحله 1/5 ماه طول می کشد و زنبور در کندو باقی می ماند و به انجام امور زیر می پردازد:
- تغذیه از عسل
- ترشح موم و ساختن پلاک های مومی و کاربرد آن ها برای خانه سازی
- ترمیم خانه های خراب شده
- خانه سازی و به وجود آوردن شان ها، روی ورقه های موم نصب شده بوسیله زنبوردار، به منظور پرورش نوزاد و ذخیره عسل و گرده
- ساختن شاخون ها برای پرورش ملکه
- تغذیه دادن به لاروهای نوزاد، روزی 3 تا 4 بار، از عسل و گرده موجود.
- تشکیل گارد محافظت ملکه، تیمار و نوازش ملکه بعد از تخم گذاری
- تمیز نمودن کندو و بیرون ریختن فضولات زنبورها و زنبوران مرده و موهای ریخته شده و لاشه جانوران مهاجم.
- زنبور به نظافت و نظم خیلی حساس است.
- کمک به زنبورانی که گرده به کندو آورده اند و ذخیره کردن آن در خانه های مخصوص.
مرحله دوم:
این مرحله 1/5 ماه دوم عمر زنبور کارگر را شامل می گردد که به انجام امور زیر می پردازد:
- خروج از کندو و گردش در روی سکوی پرواز برای بررسی موقعیت های هوا، نور، آماده شدن برای پرواز و مراقبت کندو
- پرواز جستجو گرانه توسط عده ای از زنبوران کارگر با هدف پیدا کردن منابع شهد و گل. این کار بوسیله زنبوران پیش آهنگ انجام می گیرد. پرواز جستجو برای بررسی موقعیت های اطراف کندو نیز صورت می گیرد.
- پرواز جستجوگرانه بعد از عروسی ملکه نیز صورت می گیرد، تا محل مناسب برای ساختن کندوی جدید را بیابند. این پرواز به شعاع 500 متر در اطراف کندو صورت می گیرد.
- پرواز زنبور کارگر برای گردش در طبیعت و نشستن روی گیاهان و مکیدن شهد گل و جمع آوری گرده آن و بازگشت به کندو و مطلع نمودن سایر زنبورها با رقص
- در بازگشت زنبوران کارگر در کندو، عسل را از معده به دهان آورده و در خانه ها می ریزند و ذخیره می کنند. این خانه ها را از قبل برای این کار آماده کرده بودند که شامل شان های عسل و گوشه های قاب های پرورش است.
- وقتی کندو مورد حمله و دست مالی افراد غیر موظف قرار گیرد و یا جانوری بخواهد وارد کندو شود، زنبوران کارگر به دفاع می پردازند. از نیش خود برای دفاع استفاده می کنند.
- تعدادی از زنبوران مدافع در جلوی دریچه پرواز، ورود زنبوران دیگر را کنترل کرده و آن ها را می بویند. در صورتیکه که زنبوران ورودی بوی مخصوص ملکه کندو را نداشته باشند، از ورود آن ها ممانعت می کنند، حتی این کار گاهی به جدال و کشتار منتهی می گردد.
3) زنبور نر
یکی دیگر از انواع زنبورعسل، زنبور نر می باشد که در انتهای بدن پهن است و بدنش موهای بلندتر دارد و در کندو تا 3000 زنبور نر وجود دارد. درحالیکه هیچ نقشی در پیشبرد کارهای کندو ندارد. هیچ کاری انجام نمی دهند و بسیار پرخور می باشند. در حدود اوایل آبان ماه کارگران برای رعایت صرفه جویی در مصرف عسل زمستانه یک روز نرها را می کشند و لاشه های آن ها را بیرون از کندو و جلوی سکوی پرواز می ریزند و این عمل را نرکشی می گویند.
البته در بهار دوباره زنبوران نر متولد می شوند. عده ای از محققین عقیده دارند که زنبوران نر بوی هورمونی مخصوصی دارند که بر روی دستگاه تخم گذاری ملکه اثر تحریکی دارد. یعنی حضور نرها در کندو به طور غیر مستقیم سبب افزایش تخم گذاری و جمعیت کندو می گردد. نرکشی زمانی صورت می گیرد که ملکه از تخم گذاری افتاده است.
نظر شما در مورد زندگی شگفت انگیز و بی نقص زنبورعسل ها چیست؟ نظرات خود را در قسمت دیدگاه ها با ما در میان بگذارید.
واقعا از خوندن مطلب فوق لذت بردم
عالی عالی عالی عالی
دستت درد نکنه ، خدا خیرت بده ، تقریبا هیچ سایتی مثل شما کامل کامل توضیح نداده بود ،
بازم بسیار ممنونم از شما
سلام خیلی کامل و خوب نوشتید یه تشکر مخصوص هم به خاطر فیلم. کار تحقیقی منو راه انداخت خدا خیرتون بده. با زندگی این موجودات کوچیک ولی هوشمند هم آشنا شدم فکر نمی کردم این عسل که ما می خوریم و زنبورا این همه تشکیلات داشته باشن😍 فقط فتبارك الله احسن الخالقين😇. خیلی ممنونم
سپاس فراوان ازمطالب بسیارعالی وجامع شماعزیزان که یکی ازبهترین معجزات خدای مهربان رااین همه کامل توضیح دادیدخیلی لذت بردم ومشتاقم خودم هم پرورش دهم
من زنبور هارو دوست دارم ممنون از توضیحات
خیلی مطالب جالبی بود اگه میگفتید ستاره بدین ۱۰۰ هنوز کمش بود خیلی دستتون درد نکنه عالی??????????????????????
سلام من زنبور رو دوست دارم وبیشتر درمورد آنها میخوام بدونم
مرسی از مقاله جالبتون لطفا از زنبورهای خطرناک هم بنویسید
سلام
لطفا به مقاله زنبورهای قاتل آفریقایی مراجعه کنید.