خواص عسل برای اعصاب

خواص عسل برای اعصاب میتواند برای افرادی که از بی خوابی، استرس یا خستگی ذهنی رنج می برند یک گزینه طبیعی و مناسب باشد.

عسل طبیعی سرشار از ترکیباتی مانند کوئرستین، تریپتوفان و کولین است که هرکدام به نوعی از سیستم عصبی محافظت کرده یا آن را تقویت می کنند.

در این مقاله خواص عسل برای اعصاب را بررسی می کنیم و در ادامه به نحوه مصرف آن خواهیم پرداخت.

خواص عسل برای اعصاب

۱- افزایش BDNF و بازسازی نورونی

بر اساس پژوهش های علمی، پلی فنول های عسل از جمله آنتی اکسیدان های قدرتمندی مانند اسید کافئیک، اسید فرولیک و گالیک اسید، تولید پروتئین حیاتی مغز یعنی (BDNF) را افزایش می دهند.

BDNF یک پروتئین کلیدی برای سلامت مغز و سلول های عصبی است که نقش اصلی اش، تقویت رشد، بقا و ارتباط نورون هاست و در فرآیند یادگیری و حافظه بسیار اهمیت دارد.

برخی مطالعات حیوانی نشان داده که مصرف منظم عسل می تواند سطح BDNF را در هیپوکامپ مغز افزایش دهد. ناحیه ای که با حافظه و یادگیری ارتباط مستقیم دارد. ^۱

این فرآیند به بازسازی نورون ها و تقویت ارتباطات عصبی کمک شایانی می کند و می تواند از کاهش عملکرد شناختی مرتبط با افزایش سن نیز پیشگیری کند.

۲- محافظت از سلول های عصبی (Neuroprotection)

التهاب مزمن و استرس اکسیداتیو دو عامل اصلی هستند که سلامت نورون ها یا همان سلول های عصبی را به خطر می اندازند.

ترکیبات موجود در عسل بخصوص فلاونوئیدها و پلی فنول ها، دارای خواص ضدالتهابی و آنتی اکسیدانی قابل توجهی هستند که با تعدیل پاسخ های التهابی و مهار استرس اکسیداتیو به حفظ سلامت نورون ها کمک می کنند.

پژوهش ها نشان میدهد این ترکیبات در کند کردن روند بیماری هایی مانند آلزایمر موثر واقع شده اند. ^۲ همچنین پارکینسون و زوال عقل (Neuroprotection) را نیز بهبود بخشیدند.

۳- تنظیم انتقال دهنده های عصبی (کولین، سروتونین، دوپامین)

عسل می تواند بر تعادل شیمیایی مغز نیز اثرگذار باشد.

این ماده طبیعی حاوی ترکیباتی است که به تولید و تنظیم پیام رسان های عصبی یا همان نوروترانسمیترها کمک می کنند.

برای نمونه کولین موجود در عسل به تقویت حافظه کمک میکند، سروتونین در بهبود خلق و خو مؤثر است و دوپامین موجب افزایش انگیزه و قدرت تمرکز میشود.

برخی از این ترکیبات مانند کولین، مسیرهای بیوشیمیایی مغز (کولینرژیک) را به گونه ای تنظیم می کنند که تعادل این پیام رسان های مهم حفظ شود. ^۳

این خاصیت در کمک به بهبود شرایطی مانند اضطراب، افسردگی بسیار مفید است.

۴- کاهش هورمون کورتیزول و آرام سازی محور HPA

بدن ما برای مدیریت شرایط پراسترس از مسیری به نام محور HPA استفاده می کند. فعالیت بیش از اندازه این محور سطح کورتیزول را بالا می برد.

کورتیزول بالا با اضطراب، مشکلات خواب و نوسانات خلقی همراه است.

پلی فنول ها و فلاونوئیدهای موجود در عسل مثل فرولیک اسید به کاهش فعالیت محور HPA کمک کرده و به بدن فرصت می دهند تا به حالت تعادل بازگردد. ^۴

این فرآیند در نهایت به متعادل شدن سطح کورتیزول منجر می شود که حاصل آن احساس آرامش بیشتر، خوابی باکیفیت تر و ثبات خلقی است.

۵- کاهش التهاب های عصبی

ترکیبات طبیعی موجود در عسل مانند کوئرستین، اسید فرولیک و سایر پلی فنول ها توانایی مهار مسیرهای التهابی در مغز را دارند. ^۵

این ترکیبات با کاهش فعالیت سایتوکاین های التهابی و مهار آنزیم هایی مانند COX-2 به کاهش التهاب های عصبی کمک می کنند.

کاهش التهاب نه تنها از آسیب به نورون ها جلوگیری می کند، بلکه احتمال ابتلا به بیماری هایی نظیر افسردگی، آلزایمر و سایر اختلالات عصبی را نیز کاهش می دهد.

۶- تقویت سیستم آنتی اکسیدانی مغز

از جمله خواص عسل برای اعصاب نقش محافظتی آن در برابر آسیب های ناشی از رادیکال های آزاد است.

رادیکال های آزاد، مولکول هایی بسیار واکنش پذیر هستند که تجمع آن ها در بدن، منجر به تخریب ساختار نورون ها و افت عملکرد حافظه می شود.

عسل حاوی ترکیباتی مانند ویتامین C، آنزیم کاتالاز، فلاونوئیدها و اسیدهای فنولیک است.

این مواد به طور مستقیم رادیکال های آزاد را مهار کرده و باعث استحکام سلول های عصبی میشوند. ^۶

مجموع این فرآیندها به حفظ سلامت و کارایی شبکه عصبی کمک کرده و می تواند ریسک ابتلا به بیماری های تخریب کننده عصب (neurodegenerative) را در بلندمدت کاهش دهد.

Phytochemical components in honey, such as luteolin and phenylalanine, may aid neurological problems

ترجمه: ترکیبات موجود در عسل مانند لوتئولین و فنیل آلانین می توانند به رفع مشکلات عصبی کمک کنند. (PubMed)

۷- بهبود جریان خون مغزی (CBF) و اکسیژن رسانی

گردش خون مناسب در مغز، موجب حفظ تمرکز ذهنی و تأمین انرژی در آن میشود.

ترکیبات فعال موجود در عسل، مخصوصا فلاونوئیدها و نیتریک اکساید در گشادشدن رگ ها و افزایش انعطاف پذیری عروق بسیار مؤثر هستند. ^۷

این فرآیندها باعث می شود خون بیشتری به مغز برسد و همراه آن اکسیژن و مواد مغذی لازم نیز به خوبی منتقل شوند.

برخی پژوهش ها نشان داده اند که بهبود گردش خون مغزی می تواند خطر سکته های کوچک مغزی و آسیب به بافت های ظریف مغز را نیز کاهش دهد.

خواص عسل برای حافظه و تمرکز

مطالعات انسانی روی گروه هایی از سالمندان و زنان در دوره یائسگی نشان می دهد که مصرف منظم عسل طبیعی طی چند هفته می تواند تمرکز ذهنی و سرعت پردازش اطلاعات را بهبود دهد.

برای نمونه، در پژوهشی مشاهده شد زنانی که روزانه ۲۰ گرم عسل به مدت ۱۶ هفته مصرف کردند، در آزمون های حافظه عملکرد بهتری داشتند. ^۸

این تاثیرات احتمالاً به دلیل خواص آنتی اکسیدان ها، ترکیبات ضدالتهابی و افزایش BDNF ناشی از مواد فعال موجود در عسل است.

۸- بهبود عملکرد هیپوکامپ و سیناپس ها

هیپوکامپ ساختاری مهم در مغز است که در فرآیند یادگیری و شکل گیری حافظه نقش پر رنگی دارد.

برخی از مواد موجود در عسل مانند اسید فرولیک و اسید کافئیک، با تقویت BDNF و کاهش فشار اکسیداتیو، موجب بهبود عملکرد این ناحیه می شوند.

مطالعات حیوانی نشان داده اند که مصرف منظم عسل ارتباطات عصبی را تقویت کرده و عملکرد سیناپس ها را افزایش میدهد.

سیناپس ها مسئول انتقال پیام های عصبی هستند.

تقویت این ارتباطات عصبی منجر به یادگیری و تمرکز بهتر مغز میشود. همچنین افت عملکرد حافظه ناشی از افزایش سن را نیز بهبود میبخشد.

۹- تحریک حافظه کوتاه مدت و بلندمدت

عسل با اثرگذاری بر بخش های مختلف مغز از جمله نواحی مرتبط با حافظه، می تواند ذخیره سازی و بازیابی اطلاعات در حافظه کوتاه مدت و بلندمدت را تقویت کند.

پژوهش ها نشان می دهند که مصرف مداوم عسل، نواحی از مغز که مربوط به یادگیری است را فعال تر میکند.

همچنین، خواص عسل در کاهش سطح کورتیزول و استرس مزمن، شرایط لازم برای تثبیت بهتر خاطرات را فراهم می کند.

برخی بررسی ها نیز نشان داده اند که مصرف شبانه عسل می تواند کیفیت خواب را افزایش دهد. عاملی که در تقویت حافظه نقش مهمی ایفا می کند.

 

عسل و استرس، اضطراب و افسردگی

۱۰- کاهش اضطراب و استرس عصبی

یکی از مهمترین خواص عسل برای اعصاب کاهش استرس و اضطراب است که عوامل اصلی ایجاد اختلالات عصبی هستند.

عسل به دلیل داشتن موادی مانند فلاونوئیدها، اسید فرولیک و تریپتوفان، در کاهش تنش های روانی نقش مؤثری دارد.

این عناصر از طریق اثرگذاری بر محور HPA (مسیر اصلی تنظیم استرس در بدن) موجب تعدیل ترشح کورتیزول می شوند.

مصرف منظم عسل با کنترل این محور و تنظیم سطح کورتیزول به ایجاد آرامش ذهنی و کاهش واکنش های استرسی کمک می کند. ^۹

همچنین، برخی ترکیبات موجود در عسل تولید هورمون سروتونین را افزایش می دهند.

سروتونین ماده ای است که باعث کاهش اضطراب در بدن میشود.

۱۱- خاصیت آرام بخشی عسل

عسل حاوی گروهی از ترکیبات مانند اسید بنزوئیک، پینوسمبرین و گالانژین است که تأثیراتی مشابه داروهای آرام بخش دارند.

این مواد با تاثیر بر گیرنده های GABA در مغز که نقش مهمی در تنظیم اضطراب و استرس دارند، باعث کاهش تحریک پذیری عصبی می شوند.

همچنین، برخی از این ترکیبات توانایی عبور از سد خونی مغزی را دارند و مستقیماً بر فعالیت نورون ها اثر می گذارند.

چنین عملکردی به بهبود کیفیت خواب و کاهش تپش قلب ناشی از اضطراب کمک می کند.

مصرف منظم عسل در وعده شبانه برای افرادی که دچار بی قراری یا اختلالات اضطرابی هستند، می تواند بسیار مفید باشد.

۱۲- بهبود خلق وخو و مقابله با افسردگی

مغز انسان با وجود پیچیدگی و حساسیت بسیار بالا از تعادل و نظم خاصی برخوردار است.

افسردگی، این تعادل را برهم زده و منجر به احساس خستگی ذهنی و کاهش انگیزه می شود.

پژوهش ها نشان می دهند که عسل می تواند از چند جهت مختلف به حفظ این تعادل کمک کند.

عسل با در اختیار گذاشتن اسیدآمینه تریپتوفان به بدن کمک می کند تا ماده ای به نام سروتونین را بسازد.

سروتونین، نوعی پردازشگر عصبی است و نقش مستقیمی در بهبود خلق وخو و احساس آرامش دارد.

التهابات خفیف در مغز نیز باعث بر هم زدن تعادل و آسیب رسیدن به سیستم عصبی میشنود که خواص ضدالتهابی عسل مثل کوئرستین و اسید فرولیک میتواند از این امر جلوگیری کند.

در کنار این موارد، آنتی اکسیدان های موجود در عسل از سلول های مغز در برابر آسیب های اکسیداتیو محافظت میکند.

انرژی طبیعی عسل نیز سوخت لازم برای مقابله با خستگی ذهنی را فراهم می آورد.

مجموع این مطالعات نشان می دهد که عسل میتواند در بازگرداندن تعادل و بهبود عملکرد اعصاب نقش مهمی داشته باشد.

 

خواص عسل برای کیفیت خواب

افرادی که خواب کافی یا با کیفیتی ندارند، بیشتر از سایر افراد در معرض اضطراب و افسرگی قرار میگیرند.

یکی از خواص عسل برای اعصاب، تأثیر آن در بهبود و بالا بردن کیفیت خواب شبانه است.

این تأثیر از چند مسیر مختلف اتفاق می افتد که در ادامه به آن ها می پردازیم.

۱۳- تاثیر عسل بر عملکرد ملاتونین و تریپتوفان

عسل منبعی طبیعی از تریپتوفان است، ماده ای که در بدن به تولید سروتونین و سپس ملاتونین کمک می کند.

ملاتونین نوعی هورمون است که چرخه خواب و بیداری بدن را تنظیم می کند و نقش اصلی را در آغاز خواب دارد.

وقتی عسل در ساعات پایانی روز مصرف شود، سطح ملاتونین را در بدن افزایش میدهد و به فرد کمک می کند سریع تر و راحت تر بخوابد.

این عملکرد بخصوص برای افرادی که با مشکل بی خوابی یا تأخیر در شروع خواب مواجه هستند، بسیار مفید خواهد بود.

۱۴- تنظیم چرخه خواب و آرامش شبانه

علاوه بر ملاتونین، عسل با تأمین گلوکز طبیعی به تغذیه مغز در طول شب کمک می کند.

به همین دلیل بیدار شدن های مکرر را کاهش داده و باعث خواب عمیق تر و باکیفیت تر می شود.

همچنین برخی مواد موجود در عسل با کم کردن تحریک پذیری سلول های عصبی، آرامش ذهنی و بدنی را به همراه دارند.

مطالعات تجربی نشان داده اند که مصرف یک قاشق عسل قبل از خواب به بهبود کیفیت خواب و کاهش زمان لازم برای به خواب رفتن کمک کرده است.

 

نحوه مصرف عسل برای اعصاب

برای بهره بردن از خواص عسل برای اعصاب لازم است به نکاتی درباره زمان، مقدار و نوع مصرف آن توجه شود.

بهترین زمان مصرف (صبح / شب)

مصرف عسل در شروع روز به تأمین انرژی مغز و افزایش تمرکز کمک می کند.

در مقابل، مصرف آن در شب به دلیل افزایش تولید ملاتونین به بهبود خواب و کاهش تنش های ذهنی کمک می کند.

پژوهش ها نشان میدهد مصرف عسل قبل از خواب میتواند زمان به خواب رفتن را کاهش دهد و عمق خواب را بیشتر کند.

دوز مناسب و نکات احتیاطی

روزانه ۱ تا ۲ قاشق غذاخوری عسل طبیعی و خام

این مقدار را می توان با آب ولرم، شیر یا دمنوش های گیاهی ترکیب کرد.

بااین حال، زیاده روی در مصرف عسل ممکن است باعث افزایش قند خون شود.

تداخل های دارویی و هشدارها

برای کودکان زیر یک سال مصرف عسل ممنوع است، چرا که احتمال بروز نوعی مسمومیت به نام بوتولیسم وجود دارد.

جمع بندی و توصیه پایانی

عسل به دلیل داشتن ترکیباتی مانند پلی فنول ها و تریپتوفان در محافظت از اعصاب و بهبود عملکرد مغز بسیار مفید است.

این ماده طبیعی می تواند التهاب های عصبی را کاهش دهد، حافظه را تقویت کند، خلق وخو را متعادل نگه دارد و کیفیت خواب را بهتر کند.

همچین، استفاده از عسل باکیفیت و طبیعی اهمیت زیادی در نتیجه گیری دارد.

برای مشاوره یا خرید عسل طبیعی و خالص می توانید به فروشگاه آنلاین محصولات زنبور عسل آهوتا مراجعه کنید. این فروشگاه محصولات را با ضمانت نامه و برگه آنالیز در اختیار شما قرار می دهد.

1. Potential Role of Honey in Learning and Memory: Neurochemical and Behavioral Evidence (Othman et al., Med Sci 2015)
2. Honey and Alzheimer’s Disease: Phenolic compounds’ neuroprotective insights (Shaikh et al., Antioxidants 2023)
3. Neurological Effects of Honey: Polyphenols in Memory and Neuroprotection (Rahman et al., 2014)
4. Potential Therapeutic Benefits of Honey in Neurological Disorders: Role of Polyphenols (Iftikhar et al., Molecules 2022)
5. Honey’s neuroprotective potential: flavonoid-rich insights from preclinical to clinical evidence (Fadzil et al., NMCRC-Malaysia)
6. Antioxidant Activity in Bee Products: Comprehensive Review of Phenolic Profiles (Martinello & Mutinelli, Antioxidants 2021)
7. Physicochemical and Bioactive Profiles of Tualang, Kelulut & Sidr Honeys: A Comparative Review (Al‑Kafaween et al., Antibiotics 2023)
8. Honey as a Brain Booster: Memory, Neuroprotection, Anti‑stress & Analgesic Mechanisms (Zamri et al., Front Aging Neurosci 2023)
9. Stingless Bee Honey as Antidepressant: Mechanistic Review of Monoamine, Inflammation & Neurotrophin Pathways (Zakaria et al., Molecules 2022)