ایمونوتراپی زهر زنبور (VIT)، معروف به حساسیتزدایی زهر زنبور یا ایمندرمانی آلرژی، نوعی درمان است که نحوه درمان حساسیت به نیش زنبور را ارائه میدهد. این روش نوعی درمان است که حساسیت به مواد حساسیتزای موجود در زهر زنبور که باعث واکنش آلرژیک میشوند را کاهش میدهد. در این روش، از دوزهای کم زهر زنبور یا زنبورهای سالم بصورت تزریق زیرپوستی استفاده میشود. واکنش آلرژیک به مرور زمان کاهش یافته یا حتی بطور کامل از بین میرود.
ایمونوتراپی جهت درمان آلرژیها به نیش زنبور عسل، زنبورهای زرد، زنبور قرمز (خرزنبور)، زنبور کاغذ و مورچههای آتشین در دسترس است.
ویدئو درمان حساسیت به نیش زنبور
چند نفر به نیش زنبور حساسیت دارند؟
آمارها در این مورد متفاوت است. آمارهای قدیمی اظهار میکنند که ۱ تا ۵ درصد تمام مردم جهان، به زنبورها و سایر حشرات مانند زنبور بیعسل و زنبور قرمز حساسیت دارند. تحقیقی در سال ۲۰۱۲ عنوان کرد که این رقم بالاتر است و تا ۲۵ درصد جمعیت جهان به نیش زنبور حساسیت دارند، در حالی که شوک آنافیلاکتیک مشاهده شده در حدود ۵/۳ درصد است.
در بریتانیا، ۴ مورد مرگ به دلیل شوک آنافیلاکتیک ناشی از نیش زنبور گزارش شده است. میانگین سنی افراد تحت تأثیر، ۵۰ سال است. در ایالات متحده، گزارشاتی نیز از آلرژی به مورچه آتشین و آنافیلاکسی مربوط به آن وجود دارد. در سوئیس، هر ساله یک نفر بر اثر نیش یک زنبور عسل یا یک زنبور بیعسل جان خود را از دست میدهد. این ارقام واقعاً کم هستند، از لحاظ آماری احتمال بیشتری وجود دارد که در حال ترس و دویدن به سمت بیمارستان، بر اثر تصادف جان خود را از دست دهیم تا بر اثر خود نیش زنبور.
حساسیت به نیش زنبور معمولاً در گروههای پرخطر مانند زنبورداران، باغبانان و کشاورزان رخ میدهد. زنبورداران بطور ویژه در معرض نیش زنبور هستند. در صورتی که این افراد به دفعات بیشتری توسط زنبور نیش زده شوند، احتمال پیشرفت حساسیت به زهر زنبور کمتر است. متخصصان میگویند که زنبوردارانی که بیش از ۲۰۰ نیش در سال دریافت میکنند، هرگز دچار حساسیت به زهر زنبور نخواهند شد.
درمان حساسیت به نیش زنبور
چگونه میتوان فهمید که آیا به نیش زنبور عسل یا زنبورهای بیعسل حساسیت داریم یا خیر؟
بهترین روش برای تشخیص حساسیت یک شخص به نیش زنبور، کنترل واکنشهای او است:
واکنشهای غیرآلرژیک
کمی قرمزی و ورم دردناک همراه با نیش، آلرژی درنظر گرفته نمیشود، بلکه یک واکنش موضعی ناشی از زهر است. این واکنش غیرآلرژیک، بدون هیچ گونه عواقب مضر، در عرض چند ساعت افزایش یافته و در عرض یک یا دو روز برطرف میشود. اکثریت قریب به اتفاق واکنشهای حساسیت به نیش حشرات، آسیبها و ناراحتیهای خفیفی هستند که میتوان آنها را با مصرف داروهای آنتیهیستامین (ضد حساسیت) کنترل نمود.
واکنشهای آلرژیک
یک فرد حساس به زهر حشره، واکنش سریعتر و شدیدتری از خود نشان خواهد داد. موارد زیر ممکن است برای او بوجود بیایند:
– واکنشهای خفیف همراه با قرمزی و تورم که به مفاصل گسترش مییابند، خارش و درد شدید، که همه این علائم در عرض چند دقیقه رخ میدهند.
– واکنشهای شدیدتر شامل: تورم و خارش عمومی (پوست سر، کف دستها و کف پاها)، کهیر و آنژیوادم، سستی، تعریق، سردرد کوبشی (ضربانی)، گرفتگی عضلات شکم و استفراغ، احساس «مرگ قریبالوقوع»، تنگی قفسه سینه یا احساس خفگی همراه با تورم گلو و در موارد شدیدتر، شوک آنافیلاکتیک و مرگ.
این واکنشهای آلرژیک ممکن است در عرض ۱۰ دقیقه پس از نیش خوردن رخ دهند، بنابراین مداخله فوری الزامی است. به هیچ وجه نمیتوان پیشبینی کرد که آیا نیشهای بعدی، واکنشهای آلرژیک یا آنافیلاکسی شدیدتری ایجاد خواهند نمود یا ضعیفتر، اگرچه، اگر از زمان آخرین نیش زمان زیادی گذشته باشد، واکنش احتمالاً با شدت کمتری همراه خواهد بود.
معمولاً برای حساسیت به زهر زنبور عسل یا زنبور بیعسل، آزمایش انجام میشود. در این آزمایش، از آزمایش خون ImmunoCAP RAST استفاده میشود که آنتیبادیهای IgE مخصوص زهر را در خون اندازه میگیرد. اما این آزمایش نمیتواند شدت واکنش بعدی را پیشبینی کند. برای آنافیلاکسیهای بالقوه نسبت به زهر نیش زنبور، آزمایشات خاص مواد حساسیتزای جزء IgE وجود دارند که میتوانند واکنش بالینی شدید را پیشبینی نمایند.
این آزمایش برای زهر زنبور بیعسل، Ves v 5 (ImmunoCAP i209) و برای آلرژی نسبت به زهر زنبور عسل، آنتیبادی خاص IgE، Api m1 (ImmunoCAP i208) هستند که نشانگرهای خوبی برای واکنشهای آلرژیک جدی یا حتی آنافیلکسی نسبت به زهر زنبور هستند. هر دوی این آزمایشات، جهت تشخیص افرادی که میتوانند از مزیت حساسیتزدایی نیش پس از ایمونوتراپی تزریقی بهره ببرند، مفید هستند.
وقوع واکنشهای مهلک، در افراد شدیداً آلرژیک، افراد مسن با سابقه ابتلا به بیماریهای قلبی یا تنفسی یا پس از دریافت چندین نیش، بیشتر محتمل است. یک وضعیت مرگبار، نیازمند حدود ۱۴۰۰ نیش است، بنابراین سریعاً دچار دلهره نشوید. احتمال شروع واکنش آنافیلاکسی بر اثر نیش بر روی صورت، گردن و پوست سر بیشتر است.
پس از دریافت نیش زنبور، ورزش نکنید یا از حمام آب داغ استفاده نکنید، زیرا این کار ممکن است پراکندگی زهر را در درون بدن افزایش دهد. واکنشهای آلرژیک ناشی از زهر زنبور، ریسک بالاتری از ایجاد یک آنافیلاکسی مهلک را نسبت به زهر نیش زنبور بیعسل ایجاد میکنند.
درمان حساسیت به نیش زنبور
روش کار ایمونوتراپی چگونه است؟
دوز کمی از زهر بطور منظم به بیمار تزریق شده و به تدریج این دوز افزایش مییابد، تا زمانی که به سطح حفظ ۱۰۰ میکروگرم زهر برسد. این مقدار برابر با نیش خوردن از تعداد قابل ملاحظهای زنبور عسل یا زنبور بیعسل است.
درمان بوسیله دوز بسیار جزئی آغاز شده و در طول یک دوره ایمونوتراپی، دوز ثابت هدف بدون هیچ گونه واکنش آلرژیک عمده به دست میآید. سپس آلرژی بیمار «درمان» میشود، اما در سالهای آتی باید دارو مصرف نماید تا غیرحساس باقی بماند. عقیده بر این است که بیمار در نهایت نیازی به تزریق پایدار ندارد و «درمان» شده است. مدت زمان معمول درمان، بین ۳ تا ۵ سال است.
شیوه درمان بر اساس کشور محل زندگی بیمار، متغیر است، اما شیوههای زیر معمول هستند:
ایمونوتراپی سریع
نوع سریعی از درمان بوسیله تزریق هر چند ساعت یک بار به مدت ۳ تا ۵ روز، که در انتهای این دوره، بیمار حساسیتزدایی شده است.
ایمونوتراپی استاندارد
این شیوه ۱۰ تا ۱۵ روز طول میکشد و تزریق به بیمار بصورت هفتگی انجام میشود.
ایمونوتراپی کُند
این روش معمولاً در مواقعی رخ میدهد که بیمار از واکنش سیستمی که در طول درمان رنج میبرد. متخصص آلرژی معمولاً دوز بعدی را نصف کرده و سپس با نسبت فعال کمتری نسبت به ایمونوتراپی استاندارد، به کار خود ادامه میدهد.
آیا انجام آزمایش مقدماتی ضروری است؟
آزمایش در مقابل نیش زنبور عسل و زنبور بیعسل، کار آسانی نیست. معمولاً یک تست زیرپوستی یا آزمایش خون بر روی بیماران صورت میگیرد که از لحاظ نظری، حشراتی که بیمار به آنها حساس است را مشخص میکند. با اینحال، بهتر است از سابقه دقیق بیمار اطلاع داشته باشیم، زیرا نتایج آزمایش ممکن است نادرست و غیردقیق باشند و بدن واکنش آلرژیک خود را ناگهان تغییر دهد. موارد بسیار زیادی درباره افرادی وجود داشتهاند که واکنشهای مهلک سیستمیک از خود نشان دادهاند، اما نتایج آزمایش آنها منفی بوده است. با توجه به اظهارات اکثر پزشکان، انجام یک آزمایش IgE خاص لازم است و ایمونوتراپی نباید قبل از انجام این آزمایش، آغاز شود.
[wpipa id=”3155″]
روند این کار چگونه است؟
تزریقهای منظم در زیر پوست بازو انجام میشوند. در اینجا نمونه آزمایشی که در آن تزریق انجام شده، بیان میکنیم:
– یک بار در هفته، به مدت ۱۱ هفته، آغاز با دوز بسیار کم و افزایش تدریجی آن تا زمان دستیابی به بالاترین دوز.
– یک بار در ماه، به مدت ۳ ماه، با استفاده از بالاترین دوز.
– هر سه ماه یکبار، به مدت سه سال، با استفاده از بالاترین دوز.
پیش از هر بار تزریق، برخی عاملها مانند نبض، فشار خون و اوج جریان تنفسی باید بررسی شوند. پزشک چندین سوال درباره بهداشت عمومی و هرگونه واکنش آلرژیک در هر یک از تزریقهای پیشین، از بیمار خواهد پرسید.
تزریق توسط پزشک یا پرستار، بر روی قسمت بیرونی بازو انجام خواهد شد و ممکن است کمی ناراحتی در محل تزریق احساس شود. بیمار باید تا یک ساعت در بیمارستان یا درمانگاه تحت مراقبت باقی بماند. در طی این مدت، اندازهگیریهای بیشتری بر روی نبض، فشار خون و اوج جریان تنفسی انجام خواهد شد. در برخی فواصل در طی حساسیتزدایی ۳ ساله، از بیمار آزمایش خون گرفته خواهد شد تا بر مقدار آنتیبادیهای مشخص در برابر زهر نظارت شود.
در طول درمان، آیا عوارض جانبی وجود دارد؟
هیچ گونه واکنش مضر شدیدی بوجود نمیآید. واکنشهای مضر ممکن است تا یک ساعت پس از تزریق رخ دهند. از آنجایی که روند درمان در یک بیمارستان انجام میشود، یک پزشک یا پرستار در طول درمان حاضر بوده و بیمار به مدت یک ساعت، به دقت تحت مراقبت خواهد بود. حساسیتزدایی را تنها میتوان در درمانگاههای تخصصی انجام داد، بنابراین هرگز این کار را در خانه انجام ندهید.
در آغاز درمان، محل تزریق ممکن است به مدت ۲ تا ۳ روز کمی متورم و دچار خارش شود، اما این واکنشها به محض رسیدن به بالاترین دوز، بهبود مییابند. ممکن است برخی بیماران تا ۲۴ ساعت پس از تزریق، بخصوص در طی سه ماهه اول، احساس خستگی نمایند.
واکنشهای جدیتر مانند خارش عمومی، آسم، خارش چشم یا علائم مربوط به بینی کمتر رایج هستند. تمام این علائم به سرعت قابل درمان هستند. بسیار به ندرت پیش میآید که یک واکنش آلرژیک شدید به محض تزریق رخ دهد، اما توسط پزشکان بالینی به سرعت قابل درمان هستند.
ورزش میتواند جذب مواد حساسیتزای موجود در محل تزریق را افزایش داده و به افزایش ریسک عوارض جانبی آن منجر شود. به همین دلیل هیچ ورزش شدید، هیچ استفاده پرتکاپو از بازوها نباید تا ۲۴ ساعت پس از تزریق انجام شود. اگر بیمار مبتلا به سرماخوردگی، آنفلوآنزا یا تب باشد، تزریق باید تا زمان رفع این علائم به تعویق انداخته شود.
درمان حساسیت به نیش زنبور
آیا این روش ایمونوتراپی موثر است؟
موفقیت حساسیتزدایی در مقابل زهر زنبورعسل، در حدود ۸۰ درصد است، در حالی که در مقابل آلرژی زهر زنبور بیعسل، تقریباً ۹۵ درصد است. اگرچه، پیشرفت طولانی مدت تنها در صورتی که مشاهده میشود که بیماری حداقل به مدت ۳ سال این روش درمان را ادامه دهد.
در فوریه ۲۰۱۲، موسسه ملی مهارتهای بالینی (NICE) یک ارزیابی فنی را انجام داد که تأثیر این روش درمان بر روی بیماران و مقرونبه صرفه بودن آن را اثبات کرد.
مطالعات و آزمایشهای بالینی
* تحقیقی در سال ۱۹۵۸ در نشریه پزشکی بریتانیا با عنوان «حساسیتزدایی نسبت به نیش زنبور بوسیله تزریق زیرجلدی کل عصاره زنبور» منتشر شد. این تحقیق توسط دیوید اُردمن، محقق و پزشک در موسسه تحقیقات پزشکی آفریقای جنوبی در ژوهانسبورگ انجام شد.
در این تحقیق، حساسیتزدایی بر روی ۲۴ شخص حساس به نیش زنبور با نتایج بسیار خوبی انجام شد. این تحقیق شامل افرادی از کشور آفریقای جنوبی بود. واکنشهای آلرژیک مشاهده شده مشترک بودند که عبارتند از: واکنشهای موضعی بصورت قرمزی و تورم در محل نیش و واکنشهای عمومی بصورت خارش، کهیر، ورم صورت و دهانه حنجره و اغلب شوک آنافیلاکتیک همراه با غش، بیهوشی و حتی مرگ. همچنین بیقراری، استفراغ، انسداد یا اسپاسم برونشیتی نیز مشاهده شدهاند. این اثرات در عرض چند دقیقه پس از دریافت نیش ظاهر شده یا چند ساعت بعد به اوج خود رسیدهاند.
این آلرژی ناگهانی نبوده است. بیماران گزارش نمودهاند که پس از نیش حساسیتزای اولیه، که شاید مربوط به چند سال قبل بوده باشد، دورههای طولانیتر یا کوتاهتر رهایی از واکنشهای چشمگیر وجود داشتهاند و سپس علائم بوسیله هر نیش، شدیداً افزایش داشتهاند. برای مثال، یک کشاورز ۴۴ ساله، از زمان کودکی و در دوران جوانی، بطور مکرر توسط زنبورها نیش زده میشد که واکنشهای کم و بیش شدید پس از هر نیش مشاهده میشده است. زمانی که او مجدداً در سال ۱۹۵۲ نیش زده شد، یک واکنش موضعی جزئی پیش آمد، اما در عرض ۳ دقیقه، بیهوش شده و به مدت ۲ ساعت بیهوش باقی ماند. در زمان حصول بهبودی، احساس خفگی میکرد و سردرد و بیقرار او تا یک یا دو روز ادامه داشت.
[wpipa id=”2991″]
چه روشی برای حساسیتزدایی استفاده شد؟
گروهی از محققان موسسه تحقیقات پزشکی آفریقای جنوبی، از تزریق عصاره کامل زنبور استفاده کردند. آنها از دیدگاه عملی به این دلیل به این روش متوسل شدند که با توجه به بررسیها، در افراد حساس به نیش زنبور، آزمایش زیرجلدی بوسیله عصاره کامل زنبور و بوسیله عصاره کیسه نیش-زهر زنبور، واکنشهای مشابهی ایجاد شدند. زنبورها درون یک ظرف ایزوله نگهداری میشدند و بوسیله کلروفرم کشته شدند، سپس شسته، خشک شده و بوسیله چندین روش پالایش شدند.
در این روش، یک آزمایش پوستی مقدماتی لازم بود. هدف از این کار، تعیین میزان حساسیت بیمار به صورت «واحدها» نسبت به گروه خاصی از عصاره در حال استفاده پروتئین زنبور بود.
* در سال ۱۹۷۹، تحقیق «حساسیتزدایی بیماران از آلرژی نیش زنبور با استفاده از زهر خالص زنبور» توسط سی آبکیهویچ و همکارانش انجام شد. ۴۰ بیمارانی که از قبل تجربه واکنشهای سیستمیک شدید پس از نیش زدن زنبور را تجربه کرده بودند، با استفاده از زهر خالص زنبور حساسیتزدایی شدند.
علائم حساسیت:
- مشکل تنفس
- تورم لب ها یا زبان شما
- تورم یا تنگی در گلو
- تهوع، استفراغ یا اسهال
- سرماخوردگی یا خستگی
- ضربان قلب سریع
- فشار خون پایین
- دل درد
احتیاط در دوران بارداری
حساسیتزدایی، به دلیل ریسک بالای آن برای نوزاد، معمولاً در دوران بارداری آغاز نمیشود یا ادامه نمییابد زیرا ممکن است واکنشهای شدیدی برای نوزاد رخ دهد.
نظر شما درباره نیش زنبور و روش درمان حساسیت به آن چیست؟ نظر خود را در قسمت دیدگاه ها برای ما بنویسید.
دیدگاهی در مورد “روش کاربردی درمان حساسیت به نیش زنبور”
سلام بنده شدیدا حساسیت دارم راهنمایی کنید خداشاهده تا زنبور نیشم میزنه میرم تو کما نفسم بند بیاد خیلی اذیت میشم
سلام،درقدیم برای نیش زدگی زنبور مبادرت به گِل زدن در محل زنبورزدگی و همچنین در صورت دسترسی به آبغوره مبادرت به خوردن و زدن به محل نیش زدگی اقدام میکردند و سریع هم جواب میداد.خودم تجربه را داشتم(البته مثل مارزدگی، بلافاصله با دهان زهر نیش زنبور را مکیده،تا زمانیکه کمی خون مشاهده شودتا کمترین تأثیر را داشته باشد) لطفا نظرات طب سنتی و اسلامی نیز از حکیم دریافت فرمائید و درج نمائید
سلام. به زنبور عسل و زنبور سیاه حساسیت بسیار شدیدی دارم تا جایی که زمان گزش به کما میرم و به وسیله اکسیژن و شک قلبی برمیگردم لطفا راهنمایی کنید
سلام یعنی جز این روش روش دیگه ای وجودنداره اینکه خودش خطرناکه
سلام تشکر از توضیحات کامل تان .برای درمان کجا باید بریم تو بیمارستان های زنجان قبول نمیکنن.شخصی هم خیلی گرونه لطفاً راهنمایی کنید.
سلام
متاسفانه بنده در زنجان جایی را نمیشناسم.