ترکیبات گرده گل به مدت چندین دهه مورد مطالعه قرار داشته و دانشمندان به نتایجی مناسب، از جمله تفاوت زیاد میان انواع مختلف گرده های گل دست یافتند. این تفاوت ها از طریق روش ذخیره و فرآوری این گرده ها نیز مشخص می شوند. بیش از ۲۰۰ ماده درون گرده گل وجود دارد.
فهرست مطالب
Toggleویدئو ترکیبات گرده گل و مواد تشکیل دهنده آن
[jwp-video n=”1″]
جمع آوری گرده گل
زنبورداران برای جمع آوری گرده گل، تله هایی در درون کندوها قرار می دهند و زمانی که زنبورها به همراه بار گرده خود که به پشت پاهای عقبشان چسبیده، وارد کندو می شوند، باید از درون این تله ها عبور کنند. به دلیل اندازه کوچک دریچه های تله، زنبور بخشی از محتوای سبد گرده خود را از دست می دهد که این گرده ها به درون یک ظرف مخصوص سقوط می کنند.
انواع مختلفی برای تله گرده گل وجود دارد: روزنه ای، صفحه کف، برشی و قاب بالا که در هر کدام، توری ها یا صفحات سوراخ دار با حفره های ریز حدوداً ۵ میلیمتری وجود دارد. بنابراین گرده گل در اصل گرده گلی است که با بزاق زنبور ترکیب شده است. اما همانقدر که این موضوع ساده و کم اهمیت به نظر می رسد، کیفیت گرده گل از زمان مصریان، یونانیان و عرب های باستان شناخته شده و حتی در انجیل هم به آن اشاره شده است.
گرده زنبور ممکن است به تحریک سیستم ایمنی هنگام خوردن یا بهبود التیام زخم در هنگام اعمال بر روی پوست کمک کند. با این حال، روشن نیست که چگونه گرده گل باعث این اثرات می شود. برخی مردم می گویند که آنزیمهای زنبورعسل مانند دارو عمل می کنند. با این حال، این آنزیم ها در معده شکسته می شوند، بنابراین بعید است که آنزیم های گرده زنبور توسط دهان موجب این اثرات شوند.
میزان مصرف گرده گل
بدن شما به شما خواهد گفت که چه مقدار گرده گل نیاز دارید. اگر شما شدیداً سالم هستید و رژیم غذایی پر از غذاهای ارگانیک و پروتئین کافی، فیبر و سبزیجات داشته باشید، احتمالاً به گرده زنبور کمتری نسبت به فردی که شبیه شما نیست نیاز دارید.
اما اگر به طور منظم غذا نخورید و یا فقط مواد ارگانیک را نخورید و مکمل های زیادی برای کمک به رفع کمبودها در رژیم غذایی خود مصرف نکنید، به احتمال زیاد بهدوزهای بالاتری از گرده واکنش نشان خواهید داد.
گرده گل تازه
به گرده گل بدست آمده از تله ها، گرده گل تازه می گویند و به دلیل رطوبت بالای آن که در حدود ۲۰ تا ۳۰ گرم آب به ازای هر ۱۰۰ گرم گرده گل است، زنبورداران مجبورند که آن ها را هر روز جمع آوری کنند. این رطوبت محیط ایده آلی جهت رشد میکروارگانیزم هایی نظیر باکتری ها و مخمرها ایجاد می کند، به همین دلیل زنبورداران باید بصورت روزانه آن را جمع کرده و به سرعت درون فریزر قرار دهند. این گرده گل تازه دارای ارزش غذایی و درمانی بالایی است و زمانی که بحث ترکیبات گرده گل در کار باشد، در واقع به این نوع گرده گل اشاره شده است.
[wpipa id=”3199″]
انجماد گرده گل و سپس ذخیره آن در دمای ۲۰- درجه سانتیگراد درون نیتروژن خالص، باعث حفظ ویژگی های بیولوژیکی بالای گرده گل می شود. اگرچه، گرده گل ذخیره شده به مدت بیش از ۶ ماه، باید از طریق لیوفیلیزاسیون (خشک کردن انجمادی) خشک شده و در دمای ۲۰- درجه درون نیتروژن خالص نگهداری شود تا از قوی ترین فعالیت های بیولوژیکی جلوگیری گردد.
نتیجیه گیری: نگهداری گرده گل تازه منجمد شده به مدت یک سال یا بیشتر درون ظروف شیشه ای، باعث کاهش فعالیت آنتی اکسیدانی آن می شود. بهترین روش برای حفظ کیفیت گرده گل تازه، بسته بندی آن بصورت وکیوم شده یا درون نیتروژن (N۲) است، بنابراین خواص بیولوژیکی و تغذیه ای آن حفظ خواهد شد.
گرده گل خشک شده
گرده گل را پس از یخ زدایی تنها می توان به مدت چند ساعت نگهداری کرد و باید در اسرع وقت فرآوری شود تا از فساد آن جلوگیری شده و حداکثر کیفیت آن حفظ شود. پس از خشک کردن، مقدار آب آن باید تقریباً ۶ گرم به ازای هر ۱۰۰ گرم گرده گل باشد.
دو روش جهت خشک کردن گرده گل وجود دارند: خشک کردن بوسیله تنور و خشک کردن انجمادی
۱. عمل خشک کردن باید درون تنورهای برقی انجام شود که رطوبت می توان از آن خارج شود. ماکزیمم دمای توصیه شده برای این کار، ۳۰ درجه سانتیگراد است.
۲. خشک کردن انجمادی که به نام لیوفیلیزاسیون نیز شناخته می شود، درون دستگاه های مخصوص انجام شده و جایگزین بهتری برای گرده گل حرارت دیده است. در طول این فرآیند، گرده گل منجمد شده و سپس فشار پیرامون آن کاهش داده می شود تا آب یخ زده تصعید شده و بطور مستقیم از حالت جامد به حالت گاز تبدیل گردد. اثرات این کار بر کیفیت گرده گل تاکنون آزمایش نشده است. تنها اثبات شده است که مقدار ویتامین های C و A آن کاهش می یابد.
گرده گلی که تحت فرآیند لیوفیلیزاسیون یا خشک کردن انجمادی قرار می گیرد، ممکن است بدون یخچال و در دمای اتاق نگهداری شود و تا چند سال در برابر فساد محافظت خواهد شد. این نوع نگهداری به این دلیل ممکن است که مقدار آب آن که تا حد زیادی کاهش یافته، از فعالیت میکروارگانیزمها و آنزیم هایی که در حالت عادی ممکن است باعث فاسد شدن یا تجزیه آن شوند، جلوگیری می کند.
کیفیت گرده گل خشک شده، پایینتر از کیفیت گرده گل تازه است. همچنین پس از یک سال نگهداری در دمای اتاق، در حالی که هیچ کاهشی در ویتامین C وجود نداشته، کاهش قابل توجهی در ویتامین E و بتاکاروتن ها تا میزان ۱۵ تا ۲۰ درصد مشاهده شده است. مطالعات دیگر نشان دادند که کاهش قابل توجهی در فعالیت آنتی اکسیدانی (حدود ۵۹٪) پس از یک سال ایجاد می شود.
ترکیبات گرده گل و مواد موجود در آن
اجزای اصلی: آب، کربوهیدرات ها، پروتئین ها و آمینو اسیدها، چربی، فیبر. و همچنین مواد آلاینده احتمالی!
اجزای فرعی (جزئی): مواد معدنی و عناصر کمیاب، ویتامین ها و کاروتنوئیدها، فلاوونوئیدها، استرول ها و ترپن ها.
۱. اجزای اصلی گرده گل
آب
گرده گل تازه ممکن است دارای ۲۰ تا ۳۰ درصد آب باشد. گرده گل خشک شده دارای ماکزیمم میزان رطوبت مجاز است که در هر کشور متفاوت است: در برزیل ۴٪، در سوئیس ۶٪، در روسیه ۸ تا ۱۰ درصد، در بلغارستان ۱۰٪. رطوبت بیش از ۱۰٪ گرده را مستعد تخمیر می کند. رطوبت کمتر از ۶٪ نیز گرده گل را بسیار خشک کرده و از لحاظ حسی آن را کمتر خوشایند می کند.
کربوهیدرات ها
فروکتوز، گلوکز، ساکارز و فیبرها. مقدار کربوهیدرات ها بطور معمول به منشأ گیاهی گرده بستگی داشته و از آنجایی که مقدار کل کربوهیدرات را نمی توان به آسانی مشخص نمود، از طریق محاسبه تعیین می شود: مجموع مقادیر آب، چربی، پروتئین و خاکستر کمتر از ۱۰۰.
کربوهیدرات ها در گرده گل از ۱۳ تا ۵۵ گرم به ازای هر ۱۰۰ گرم گرده متغیر هستند. مقدار مصرف روزانه توصیه شده، ۳۲۰ گرم می باشد. کربوهیدرات ها بطور معمول پلی ساکاریدهایی نظیر نشاسته و جنس دیواره سلول هستند. قندهای فروکتوز، گلوکز و ساکارز حدود ۹۰٪ از قندهایی با وزن مولکولی کم تشکیل شده اند.
فیبر خام
به دلیل منشأ گیاهی و روش تشخیص گرده گل، تفاوت زیادی در مقدار فیبر خام درون آن وجود خواهد داشت. این مقدار معمولاً بین ۳/۰ تا ۲۰ گرم در هر ۱۰۰ گرم گرده گل است. برای مثال، در سوئیس مقدار فیبر خام در گرده های زنبور مختلف تجاری، بین ۱۰ تا ۱۳ گرم گزارش شده است. در فرانسه مقادیر بین ۲/۹ و ۴/۱۴ گرم در هر ۱۰۰ گرم گرده متغیر هستند. مقدار فیبر خام باید بر روی برچسب هر بسته گرده گل مشخص شده باشد.
پروتئینها
۱۰ تا ۴۰ گرم در هر ۱۰۰ گرم گرده گل.
تنها حدود یک دهم کل پروتئین ها از آمینو اسیدهای آزاد بدست می آیند و گرده گل حاوی تمام آمینو اسیدهای ضروری است. اگرچه، با اینکه مقدار پروتئین شدیداً به منشأ گیاهی گرده گل بستگی دارد، الگوی کیفی آمینو اسیدها در انواع مختلف گرده گل، مشابه یکدیگر است. مهم ترین آمینو اسیدهای ضروری موجود در گرده گل عبارتند از: ترئونین، والین، متیونین، ایزولئوسین، لئوسین، فنیلالانین، لایسین، تریپتوفان، هیستیدین
مقدار مصرف روزانه توصیه شده آمینو اسیدهای ضروری ۵۸۴۵ است. این مقدار در اکثر مواقع بوسیله گرده گل تأمین می شود. به عنوان مثال، مقدار کل اسید آمینه های ضروری در هر گرم گرده گل، در بلوط ۵۵۹۰، در بید ۵۷۱۰، در خلنگ (علف جارو) ۵۷۱۰ و در خشخاش ۷۹۲۴ است.
چربی ها
۱ تا ۱۳ گرم در هر ۱۰۰ گرم گرده گل
ترکیب و مقدار چربی با توجه به منشأ گیاهی آن، بسیار متفاوت است. دو نوع چربی وجود دارند:
– چربیهای قطبی و خنثی (مونو، دی و تریگلیسیریدها) با مقادیر زیاد
– اسیدهای چرب، استرول و هیدروکربن ها (ترپن ها) با مقادیر کم تر
اسیدهای اشباع اصلی، اسیدهای C14، C16 و C18 هستند: اسیدهای مریستیک، پالمیتیک و استاریک.
اسیدهای غیراشباع اصلی نیز عبارتند از: اسیدهای اولئیک، لینولئیک (امگا ۶) و آلفا-لینولئیک (امگا ۳). اسید آلفا-لینولئیک اثرات مفید زیادی در روند تغذیه دارد و غلظت آن در گرده گل، بطور گسترده متفاوت بوده و از ۱/۰ تا ۴ گرم در هر ۱۰۰ گرم گرده گل متغیر می باشد.
آر. مانینگ (۲۰۰۱) در یک تحقیق گزارش می دهد که ۷۰ تا ۹۰ درصد چربی ها، از اسیدهای چرب تشکیل شده اند. بطور کلی گرده گل، به جز برخی انواع آن مانند گرده گل گل آفتابگردان، دارای مقدار بیشتری اسیدهای غیراشباع است. در یک تحقیق در سال ۱۹۷۴ که توسط آر.جی. استنلی و همکارانش انجام شد، مشخص شد که ۳٪ از کل چربی ها، اسیدهای چرب آزاد و حدود نیمی از آن ها اسیدهای غیراشباع اولئیک، لینولئیک (امگا ۶) و لینولنیک (امگا ۳) هستند.
اِی.آی. تیخونوف (۲۰۰۶) نیز مقدار مشابهی را گزارش می دهد، بطوری که می گوید حدود ۵۰ تا ۶۰ درصد اسیدهای چرب، اسیدهای غیراشباع بوده و از بین این اسیدهای غیراشباع، ۷۰٪ آن اسیدهای اولئیک، لینولئیک (امگا ۶) و آلفا-لینولنیک (امگا ۳) هستند (از گرده های زنبور ترکیبی بدست آمده از مکان های متفاوت).
آمینو اسیدهای ضروری (بدن ما نمی تواند بدون آن ها عمل سنتز را انجام دهد و باید در رژیم های غذایی ما وجود داشته باشند) یافت شده در گرده گل عبارتند از: ترئونین، والین، متیونین، ایزولئوسین، لئوسین، فنیلالانین، لایسین، تریپتوفان و سیستین.
۲. اجزاء فرعی گرده گل
مواد معدنی و عناصر کمیاب
مقدار مواد معدنی در ترکیبات گرده گل ممکن است با توجه به منشأ گیاهی و ناحیه جغرافیایی متفاوت باشد. بنابراین گرده های جمع آوری شده در بهار، با گرده های جمع آوری شده در تابستان متفاوت هستند. تفاوت های ثبت شده ای در مورد پتاسیم، منیزیم، کلسیم، منگنز و آهن وجود داشتند، در حالی که مشخص شده است که مقدار روی و مس گرده گل ثابت تر است.
پتاسیم: ۴۰۰ تا ۲۰۰۰ میلیگرم در هر ۱۰۰ گرم گرده گل
فسفر: ۸۰ تا ۶۰۰ میلیگرم در هر ۱۰۰ گرم گرده گل
کلسیم: ۲۰ تا ۳۰۰ میلیگرم در هر ۱۰۰ گرم گرده گل
منیزیم: ۲۰ تا ۳۰۰ میلیگرم در هر ۱۰۰ گرم گرده گل
روی: ۳ تا ۲۵ میلیگرم در هر ۱۰۰ گرم گرده گل
منگنز: ۲ تا ۱۱ میلیگرم در هر ۱۰۰ گرم گرده گل
آهن: ۱/۱ تا ۱۷ میلیگرم در هر ۱۰۰ گرم گرده گل
مس: ۲/۰ تا ۶/۱ میلیگرم در هر ۱۰۰ گرم گرده گل
سلنیوم: ۰۰۵/۰ تا ۰۵/۰ میلیگرم در هر ۱۰۰ گرم گرده گل
ویتامین ها
در مقایسه با غنی ترین ذرت ها، میوه ها و سبزیجات از لحاظ ویتامین، گرده گل حاوی ۲۰ برابر ویتامین A و اسیدهای پانتوتنیک و فولیک و بیوتین بسیار بیشتری می باشد.
مقادیر زیر بر حسب میلیگرم در هر ۱۰۰ گرم گرده گل هستند:
ویتامین C (اسید آسکوربیک): ۷ تا ۵۶
ویتامین E (توکوفرول): ۴ تا ۳۲
ویتامین B3 (نیاسین): ۴ تا ۴/۱۴
ویتامین B6 (پیریدوکسین): ۲/۰ تا ۷/۰
ویتامین B1 (تیامین): ۶/۰ تا ۳/۱
ویتامین B2 (ریبوفلاوین): ۶/۰ تا ۶/۲
ویتامین B5 (اسید پانتوتنیک): ۵/۰ تا ۲
ویتامی B9 (اسید فولیک): ۳/۰ تا ۱
ویتامین B7 (بیوتین): ۰۵/۰ تا ۰۷/۰
ویتامین D ترکیب نشده و متابولیت آن در گرده گل گونه های Pinus nigra Ar. و Pinus sylvestris L. یافت شدند. مشخص شد که ویتامین D (D2 و D3) به مقدار حدود ۲ میکروگرم در هر ۱۰ گرم گرده و ۲۵-OHD3، ۲۴,۲۵-dihydroxycholecalciferol (24,25-(OH)2D3) و ۱,۲۵-dihydroxycholecalciferol (1,25-(OH)2D3) هر یک به مقدار ۱/۰ تا ۳ میکروگرم در هر ۱۰ گرم گرده وجود دارند، که این مقادیر به گونه گرده گل و روش گرده برداری بستگی دارد.
کوآنزیم Q در نوعی گرده گل بدست آمده در چین در مقادیری متغیر بین ۰ تا ۱۹۳ میلیگرم بر کیلوگرم یافت شده است.
پرو ویتامین A (بی-کاروتین) با مقدار ۱ تا ۲۰ میلیگرم، نوعی آنتی اکسیدان است که فعالیت قوی ضد ورم پروستات و سرطان پروستات را از خود نشان می دهد. بتا کاروتن به میزان ۱۷٪ کل کاروتنوئیدها وجود دارد. مقدار این ماده با توجه به منبع گیاهی گرده، متفاوت است. بدین ترتیب گرده گل گونه سیستوس فرانسوی حاوی ۲۰ برابر کاروتنوئیدهای بیشتر نسبت به کاروتنوئیدهای بلوط می باشد.
لیکوپن نوعی کاروتن بسیار مهم است که دارای فعالیت ضد ورم پروستات می باشد.
پلی فنولیک ها شامل فلاوونوئیدها، لوکوترین ها، کاتچین ها و اسیدهای فنولیک هستند.
فلاوونوئیدها
این مواد ترکیباتی هستند که به گرده، رنگ و مزه می دهند. آن ها می توانند بی رنگ، زرد، قرمز یا بنفش رنگ باشند و مزه تلخ گرده به دلیل وجود همین مواد است. اکثر فلاوونوئیدها بصورت گلیکوسیدها وجود دارند که به نام گلیکون ها هم معروف هستند، مانند مشتقات قند. مقدار آن می تواند بین ۱۲۹۳ و ۸۲۴۳ میلیگرم در هر ۱۰۰ گرم گرده متفاوت باشد؛ و حتی در تحقیقی دیگر این تفاوت با توجه به انواع مختلف گرده گل، بین ۵۳۰ تا ۳۲۵۸ میلیگرم در هر ۱۰۰ گرم گرده عنوان شده است.
کورستین
یکی از فلاوونوئیدهای اصلی درون ترکیبات گرده گل است. این ترکیب درون آزمایشگاه و با دُز ۱۰۰ میکرومیلی، نوعی بازدارندگی دائمی در مقابل سلول های سرطانی PC-3 مستقل از آندروژن از خود نشان می دهد.
این فعالیت در سلول های سرطان پروستات به دلیل توانایی کورستین در مسدود نمودن چرخه سلول در فازهای مختلف از طریق جلوگیری از گسترش سلول های خاص مختلف می باشد. کورستین همچنین انتشار برخی ژن های بازدارنده تومور را بالا می برد، در حالی که انتشار آنکوژن رو کاهش می دهد.
در یک آزمایش دوسرکور پیشگیرانه با استفاده از دارونما، بیمارانی که کورستین (به مقدار ۵۰۰ میلیگرم، دو بار در روز و به مدت ۴ هفته) دریافت می کردند، بهبود قابل توجهی در مورد علائم ورم حاد پروستات NIH نشان دادند و ۶۷٪ بیمارانی که کورستین مصرف می کردند، کاهش چشمگیری در این علائم داشتند.
روتین
یکی از اجزای اصلی ترکیبات گرده گل، فعالیت ضدتومور مشابه کورستین دارد. مشخص شده است که این دو ماده ضد آپوپتوز (مرگ سلولی برنامهریزی شده) عمل میکنند و بدین ترتیب، پیشرفت سرطان را به تأخیر می اندازند.
کامفرول
یکی دیگر از فلاوونوئیدهای گرده گل است که منجر به بازدارندگی برگشت پذیر رشد سلول های سرطانی PC-3 می شود.
آپیژنین
و سایر فلاوونوئیدهای موجود در گرده گل قادر هستند تا فعالسازی کیناز را در سرطان پروستات کاهش دهند.
فیتوسترول ها و ترپن ها
گرده گل همچنین حاوی ۱/۰ تا ۴/۰ درصد انواع استرول و ۱/۰ تا ۲/۰ درصد انواع مونوترپن می باشد. تصور می شود که استرول های گیاهی دارای اثرات کاهش کلسترول در بدن انسان هستند. برخی از استرول های اصلی موجود در گرده گل عبارتند از: بتا استرادیول، بتا سیستوسترول، فوکوسترول، استیگماسترول و کمپسترول.
در مورد مقدار این مواد× تفاوت هایی به دلیل منشأ گیاهی گرده وجود دارد:
– گرده سیستوس عمدتاً حاوی دلتا-۵-اوناسترول (۱۸۰ میلیگرم در هر ۱۰۰ گرم گرده) و ۲۴-تیل کلسترول (۷۶ میلیگرم در هر ۱۰۰ گرم گرده) می باشد.
– گرده بلوط بیشتر حاوی بتاسیتوسترول (۱۱۱ میلیگرم در هر ۱۰۰ گرم گرده) و براسیکاسترول (۵/۴۶ میلیگرم در هر ۱۰۰ گرم گرده) است.
– گرده بید غالباً حاوی بتاسیتوسترول (۷۴ میلیگرم در هر ۱۰۰ گرم گرده) و دلتا-۵-آوناسترول (۳۹ میلیگرم در هر ۱۰۰ گرم گرده) می باشد.
بتا کاروتن
این ماده نوعی آنتی اکسیدان با خاصیت قوی ضد ورم پروستات و ضد سرطان پروستات است. نشانگر حدود ۱۷٪ کل کاروتنوئیدها می باشد که مقادیر آن در گرده های مختلف با توجه به منشأ گیاهی آن گرده، متفاوت است. برای مثال، گرده گل سیستوس فرانسوی حاوی ۲۰ برابر کاروتنوئیدهای بیشتر نسبت به گرده بلوط می باشد. لیکوپن یک کاروتن بسیار مهم با خاصیت ضد ورم پروستات است.
گرده گل بیشتر از هر منبع حیوانی دیگری، حاوی پروتئین بوده و در مقایسه با تخم مرغ یا گوشت هم وزن خود، حاوی اسیدهای آمینه بیشتری می باشد.
گرده گل را در کجا می توان یافت؟
گرده گل تازه را می توان از فروشگاه اینترنتی آهوتا خریداری کرد. خرید گرده گل از آهوتا یکی از سریع ترین و مطمئن ترین روش های تهیه گرده گل است. زنبورداران منطقه شما نیز ممکن است آن را داشته باشند. با این حال، گرده گل را از زنبورداران شهری خریداری نکنید، زیرا ممکن است بوسیله آلایندههای هوا، فلزات سنگین و آفتکش ها آلوده شده باشند. گرده گل را باید از مکان هایی تهیه کرد که حداقل سه کیلومتر از منابع آلودگی مانند ترافیک های سنگین و مناطق کشاورزی که آفت کش ها در آنجا استفاده می شوند دور باشند.
بهترین روش مصرف گرده گل
بهترین روش مصرف گرده گل زمانی است که چندین ساعت (در طول شب) درون آب یا مایع دیگری خیسانده شده باشد. دلیل انجام این کار این است که قابلیت هضم آن بهبود یابد و همچنین روشی است که برای محصولات دانه ای خوراکی سفت مورد استفاده قرار می گیرد، یا اینکه می توانید آن را به خوبی بجوید. هرگز یک دانه گرده گل را بصورت کامل قورت ندهید. از لحاظ هضم و راحتی در خوردن، بهترین گزینه نان زنبور عسل است که قابلیت هضم بهتری دارد و اجزای موجود درون گرده گل را نیز در اختیار بدن می گذارد.
مزه گرده گل مانند خود عسل نیست. ممکن است شیرین، شور، تلخ یا تند باشد. با این حال، در صورتی که این گرده مزه یا بویی مانند کپک قارچی یا خوراکی تخمیر شده یا فاسد دارد یا در ظاهر آن ناخالصی هایی نظیر اجزای بدن زنبور، موم، اجزای گیاه یا مواد خارجی دیگر دارد، از خوردن آن خودداری کنید.
گرده گل را با نان زنبور عسل اشتباه نگیرید
نان زنبور عسل، گرده ذخیره شده درون لانه های زنبور است که ترکیب متفاوتی نسبت به گرده گل دارد. زنبورها گرده را درون سلول های لانه خود قرار می دهند، چندین نوع آنزیم (از طریق بزاق خود) و عسل به آن اضافه می کنند و این مخلوط در نهایت تحت یک فرآیند تخمیر لاکتیکی قرار می گیرد و این کار، هضم آن را آسان تر کرده و سرشار از مواد مغذی جدید می کند. نان زنبور عسل بسیار بهتر از گرده گل است.
شما چه نظری درباره ترکیبات گرده گل و خواص آن دارید؟ لطفا نظرات خود را در قسمت دیدگاه ها با ما در میان بگذارید.
1 نظر در “ترکیبات گرده گل و مواد تشکیل دهنده آن”
سلام
در حال حاضر موجود نیست.