خواص آب و عسل ناشتا برای معده و سلامتی

خواص آب و عسل ناشتا هم در طب سنتی شناخته شده و هم تحقیقات علمی سالهای اخیر به آن پرداخته است. عسل به لطف ترکیبات ویژه ای چون پلی فنول ها (موادی طبیعی با خاصیت آنتی اکسیدانی که از سلول ها محافظت میکنند) و آنزیم گلوکز اکسیداز که فعالیت ضد میکروبی دارد برای معده بسیار موثر است.

نوشیدن آب و عسل برای معده میتواند به تسکین رفلاکس، تنظیم باکتری های مفید روده و بهبود چربی خون کمک کند^۱ و حتی انرژی صبحگاهی شما را افزایش دهد. این ها تنها بخشی از فواید این نوشیدنی ساده هستند.

در ادامه، نگاهی دقیق تر به فواید واقعی، بهترین روش مصرف و نکات مهم احتیاطی خواهیم داشت.

خواص آب و عسل ناشتا برای معده

یکی از مهم ترین خواص آب عسل ناشتا، تاثیر مثبت آن روی دستگاه گوارش است که هم منابع قدیمی و هم مطالعات امروزی آن را تایید می کنند. نوشیدن آب و عسل برای معده و روده از چند راه می تواند مفید باشد:

۱- کمک به کاهش التهاب معده

عسل دارای ترکیبات فنولی مانند کوئرستین (Quercetin) و گالانگین (Galangin) است. این مواد طبیعی می توانند جلوی تولید سیتوکین های التهابی (که مولکول های پیام رسان ایجادکننده ی التهاب هستند) را بگیرند و به این ترتیب از تحریک دیواره معده جلوگیری کنند. این ویژگی می تواند برای افرادی که با ورم معده (گاستریت) یا ترش کردن و بازگشت اسید (رفلاکس معده) درگیر هستند، بسیار کمک کننده باشد.

some kinds of honey could have prebiotic capability to induce beneficial changes in the gut. (منبع)

ترجمه: برخی از انواع عسل ممکن است خاصیت پری بیوتیکی داشته باشند و تغییرات مفیدی را در روده ایجاد کنند.

۲- تسکین سوزش سر دل (رفلاکس یا GERD)

عسل به خاطر غلظت بالایی که دارد، می تواند مانند یک لایه پوششی روی سطح مری و معده قرار بگیرد. این لایه مثل یک مانع فیزیکی جلوی بالا آمدن اسید معده را می گیرد، اثری شبیه به داروهای آلژیناتی که برای درمان رفلاکس تجویز می شوند. این پوشش طبیعی به آرام شدن سوزش کمک می کند.^۲

۳- بهبود زخم های گوارشی و مقابله با هلیکوباکتر پیلوری

بعضی تحقیقات نشان می دهند که عسل طبیعی می تواند جلوی رشد باکتری معروف هلیکوباکتر پیلوری (H. pylori) را بگیرد. هرچند نتایج تحقیقات بالینی در این زمینه کاملاً یکدست نیستند، اما شواهدی وجود دارد که عسل با تأثیر روی سلول های پوششی معده (اپیتلیال) و کاهش ترشح اسید، به ترمیم زخم های گوارشی (پپتیک) کمک می کند.

۴- تنظیم باکتری های مفید روده

عسل حاوی قندهای خاصی به نام الیگوساکاریدها است. این قندها غذای خوبی برای باکتری های مفیدی مثل لاکتوباسیلوس (Lactobacillus) و بیفیدوباکتریوم (Bifidobacterium) در روده هستند و رشد آن ها را تقویت می کنند. این باکتری ها برای داشتن روده ای سالم، کاهش التهاب در بدن و جذب بهتر مواد غذایی ضروری هستند.

۵- کمک به رفع یبوست یا اسهال

عسل به دلیل داشتن قند فروکتوز، می تواند اثر ملینی ملایمی داشته باشد و به رفع یبوست کمک کند. از طرف دیگر، در تنظیم حرکات روده و کاهش علائم اسهال ناشی از عفونت های ویروسی معده و روده (گاستروانتریت ویروسی) نیز می تواند مؤثر باشد.^۳

خواص آب و عسل برای سلامتی

علاوه بر تاثیرات گوارشی، مصرف آب عسل بصورت ناشتا می تواند به بهبود سوخت وساز (متابولیسم) بدن نیز کمک کند. این تاثیرات وقتی آب عسل را با شکر یا نوشیدنی های شیرین صنعتی مقایسه می کنیم، بیشتر به چشم می آیند:

• کمک به کنترل اشتها و وزن: برخی تحقیقات نشان می دهند که مصرف منظم عسل به جای شیرین کننده های دیگر، می تواند احساس سیری را بیشتر کند و جلوی پرخوری را بگیرد. این ویژگی می تواند در برنامه های کاهش وزن مفید باشد و به شما در مدیریت بهتر میزان غذایتان کمک کند.^۴
• بهبود وضعیت چربی خون: در بعضی مطالعات دیده اند که مصرف عسل به کاهش سطح کلسترول بد (LDL) و تری گلیسیرید (نوعی چربی مضر در خون) کمک کرده است. همزمان، ممکن است باعث افزایش سطح کلسترول خوب (HDL) شود. این تغییرات در مجموع به سلامت قلب و رگ های خونی شما کمک می کنند.
• تاثیر ملایم تر بر قند خون: عسل نسبت به قند معمولی (ساکارز) یا گلوکز، شاخص گلیسمی پایین تری دارد. شاخص گلیسمی نشان می دهد یک ماده غذایی چقدر سریع قند خون را بالا می برد. پایین تر بودن این شاخص در عسل یعنی ممکن است بعد از مصرف آن، قند خون به اندازه ی مصرف شکر، به سرعت بالا نرود. اما توجه کنید: افراد مبتلا به دیابت باید حتماً با احتیاط و با مشورت پزشک یا متخصص تغذیه از عسل استفاده کنند.^۵

خواص آب عسل در طب سنتی

جدای از مواردی که بالا ذکر شد، مصرف نوشیدنی آب و عسل با معده خالی بر اساس تجربیات و گزارش افراد مختلف شامل این فواید بوده است:

• تقویت سیستم ایمنی: عسل به طور طبیعی دارای ترکیبات آنتی اکسیدانی (محافظ سلول ها در برابر آسیب) و ضدمیکروب است. این مواد ممکن است به بدن کمک کنند تا در برابر میکروب ها و عوامل بیماری زا بهتر دفاع کند و سیستم ایمنی قوی تری داشته باشید.
• کاهش گلودرد و سرفه: استفاده از عسل برای آرام کردن گلودرد و کاهش سرفه، سابقه ای طولانی در طب سنتی دارد. نوشیدن آب گرم همراه با عسل، به خصوص با معده ی خالی، می تواند این اثر تسکین دهنده را بیشتر کند.
• افزایش انرژی در شروع روز: عسل حاوی قندهای طبیعی مانند فروکتوز و گلوکز است. این قندها می توانند سریع جذب شوند و یک منبع انرژی فوری برای شروع فعالیت های روزانه فراهم کنند. به همین دلیل، افرادی که صبح ها احساس خستگی یا بی حالی می کنند، ممکن است از نوشیدن آب عسل بهره ببرند.

تجربه شخص مصرف آب و عسل

تجربه شخصی من این بود که وقتی برای حدود دو هفته، عسل خام را با آب ولرم و چند قطره لیموی تازه به صورت ناشتا مصرف می کردم، احساس می کردم معده ام سبک تر شده است و نفخ کمتری داشتم. به نظرم، افزودن لیمو به هضم بهتر کمک می کرد و طعم نوشیدنی را هم دلچسب تر می کرد.

برخی از مشتریان مجموعه آهوتا نیز بازخوردهای مشابهی داشته اند، هرچند ممکن است از عسل های متفاوتی مانند عسل آویشن یا عسل کتیرا استفاده کرده باشند. این نشان می دهد که تاثیر آب و عسل برای معده می تواند برای افراد مختلف، مثبت باشد.

با این وجود، تاکید میکنم که این ها فقط تجربه های فردی هستند. واکنش بدن هر فرد منحصر به فرد است و نتایجی که یک نفر می گیرد، لزوماً برای دیگران تکرار نمی شود.

راهنمای مصرف آب و عسل

• بهترین زمان مصرف: بهتر است آن را صبح زود و پیش از خوردن هر چیز دیگری (یعنی به صورت ناشتا) بنوشید. این کار به ترکیبات مفید عسل اجازه می دهد مستقیماً با دیواره معده تماس پیدا کنند.
• دمای مناسب آب: حتماً از آب ولرم استفاده کنید، نه آب داغ. دمای بالا می تواند آنزیم های حساس و مفید موجود در عسل را از بین ببرد و خواص آن را کم کند.
• مقدار مناسب: معمولاً حل کردن یک قاشق غذاخوری عسل در یک لیوان آب ولرم (حدود ۲۰۰ تا ۲۵۰ میلی لیتر) کافی است.
• تعداد دفعات مصرف: اگر توصیه خاصی از طرف پزشک ندارید، مصرف ۳ تا ۵ بار در هفته می تواند برنامه ی مناسبی باشد.

عوارض مصرف آب و عسل

چند گروه باید پیش از مصرف نوشیدنی آب و عسل با پزشک مشورت کنند:

گروه افراد	دلیل احتیاط یا منع مصرف
نوزادان زیر ۱ سال	خطر بوتولیسم
افرادی که دیابت کنترل نشده دارند	عسل قند طبیعی دارد و ممکن است قند خون را افزایش دهد
کسانی که به عسل یا گرده حساسیت دارند	احتمال واکنش آلرژیک (خارش، تورم، تنگی نفس)
کسانی که داروهای خاص مصرف می کنند	ممکن است با داروهایی مثل ضدانعقاد یا ادرارآور تداخل داشته باشد

 

نتیجه گیری

شواهد نشان می دهند که ترکیب آب و عسل برای معده و گوارش، سوخت وساز بدن و حتی سیستم ایمنی می تواند مفید باشد، به خصوص اگر آن را صبح ها با معده خالی و طبق اصولی که گفتیم مصرف کنید.

این نوشیدنی را مکملی برای سبک زندگی سالم در نظر بگیرید و جایگزین داروهایی که پزشک تجویز کرده است نکنید. این نوشیدنی بهتر است به عنوان یک مکمل خوب در کنار سبک زندگی سالم قرار بگیرد.

سوالات متداول

آیا آب و عسل برای زخم معده مفید است؟

بله، خواص ضدالتهاب و ضدباکتری آب و عسل برای معده ممکن است به بهبود زخم کمک کند، به ویژه در مصرف ناشتا.

آیا می توان آب و عسل را هر روز مصرف کرد؟

برای اغلب افراد مصرف روزانه بی خطر است، اما بهتر است برای تعادل، ۳ تا ۵ بار در هفته آن را مصرف کنید.

 آیا مصرف ناشتا با مصرف بعد از غذا تفاوت دارد؟

بله، در حالت ناشتا جذب سریع تر و تماس مستقیم با معده، ممکن است اثربخشی را بیشتر کند.

چه کسانی نباید آب و عسل بخورند؟

این افراد باید با پزشک مشورت کنند: کودکان زیر ۱ سال (خطر بوتولیسم)، مبتلایان به دیابت کنترل نشده و افراد دارای آلرژی به عسل یا گرده گل.

آیا آب جوش خاصیت عسل را از بین می برد؟

بله، آب داغ آنزیم های مفید عسل را از بین می برد. همیشه از آب ولرم استفاده کنید.

1. Honey’s Protective Role Against Metabolic Syndrome – Nutrients, 2018
2. Manuka Honey in GERD Treatment: Clinical Pilot Study – Gośliński et al., 2023
3. Therapeutic Benefits of Honey in Clinical Medicine – Samarghandian et al.
4. Honey as a Natural Antidiabetic Agent – Bobiş et al., 2018
5. Systematic Review of Honey Supplementation in Exercise Performance – Hills et al., 2019