آنتی‌ اکسیدان‌ های موجود در عسل

آنتی اکسیدان های موجود در عسل چه خواصی دارند؟ آیا آنتی ‌اکسیدان‌ ها واقعاً برای ما خوب هستند؟ آنتی ‌اکسیدان‌ های موجود در مکمل‌ها بهتر هستند یا آنتی ‌اکسیدان‌ های موجود در مواد طبیعی؟ در این مقاله به تمام این سوالات پاسخ خواهیم داد.

ویدئو آنتی‌ اکسیدان‌ های موجود در عسل

[jwp-video n=”1″]

اخیراً علاقه شدیدی نسبت به آنتی ‌اکسیدان‌ ها بوجود آمده است و ده‌ها نوع مکمل حاوی آنتی‌اکسیدان در بازار موجود هستند. پزشکان طبیعت درمانگر و نیز پزشکان عادی به ما می‌گویند که آنتی‌اکسیدان مصرف نماییم زیرا بدن ما به آن‌ها احتیاج دارد. ولی بدن ما چرا به آنتی‌اکسیدان نیاز دارد؟

سطح استرس افراد و نیز آلودگی هوا در طی چند دهه اخیر بسیار افزایش یافته است. همچنین اگر منابع تشعشعات پیرامون خود و غذاهای کمتر سالمی که مصرف می‌کنیم را در نظر بگیریم، پس شاید به تنظیم بدن خود و تقویت آن بوسیله ویتامین‌های بیشتر نیاز داشته باشیم.

آنتی اکسیدانها

آنتی اکسیدان های عمده عسل، فلاونوئیدها هستند. سایر آنها عبارتند از: پلی فنلهای دیگر، آنزیم ها، اسیدهای آلی، سایر رنگدانه های گیاهی، پپتیدها (قطعات پروتئین)، و ترپنها، و همچنین سالیسیلیک اسید (آسپرین)، ویتامین های C و E سلنيوم و روی. اثر ترکیبی آنها، بیش از آن چیزی است که از مقادیر تکی آنها انتظار می رود.

برخی عسلها سطح آنتی اکسیدانی شان ۱۵۰ برابر عسل های دیگر است. این سطح برحسب مقدار و نوع منابع شهد و عسلک تفاوت می کند.

 

آنتی اکسیدان های موجود در عسل

آنتی ‌اکسیدان‌ ها چگونه موادی هستند؟

اکسیداسیون یک واکنش شیمیایی است که می‌تواند رادیکال‌های آزاد تولید نماید که به زنجیره‌ای از واکنش‌ها منجر می‌شود که می‌توانند به سلول‌ها آسیب برسانند. آنتی ‌اکسیدان‌ ها (مانند ویتامین C) این زنجیره واکنش‌ها را از بین می‌برند.

جالب توجه است که در حالی که ما نمی‌توانیم بدون اکسیژن زنده بمانیم، درون بدن ما اکسیژن به یک مولکول بسیار واکنش‌پذیر تبدیل می‌شود که از طریق ایجاد گونه‌های واکنش‌پذیر با اکسیژن، به ارگانیزم‌های زنده ما آسیب می‌رساند. گونه‌های واکنش‌پذیر با اکسیژن، معروف به ROS، مولکول‌های شیمیایی واکنش‌پذیر حاوی اکسیژن هستند که به عنوان محصول فرعی متابولیسم نرمال اکسیژن ایجاد می‌شوند و در علامت‌دهی و هم‌ایستایی (هومئوستاز) نقش مهمی ایفا می‌کنند.

اما تحت تنش بسیار زیاد (مانند تشعشعات UV، قرار گرفتن در معرض اشعه ایکس یا اشعه گاما، یا تابش یونی)، سطوح ROS ممکن است بطور چشمگیری افزایش یابند و این امر موجب آسیب به ساختار سلول‌های می‌شود. این روند «استرس اکسیداتیو» نامیده می‌شود. ROS می‎تواند به پروتئین‌ها، لیپیدهای سلولی و DNA آسیب برساند که باعث آسیب‌های مرگبار در سلول می‌شود که موجب سرطان‌زایی می‌شوند.

برای سلول‌های سرطانی چه اتفاقی می‌افتد؟

سلول‌های سرطانی، استرس ROS بیشتری نسبت به سلول‌های نرمال از خود نشان می‌دهند. در این حالت، ROS نقش شمشیر دو لبه را دارد. دانشمندان می‌گویند:

– ROS با مقادیر کم، بقای سلول سرطانی را تسهیل می‌کند.

– با مقادیر بالا، از طریق فعال سازی پایدار بازدارنده چرخه سلولی و اعمال مرگ و پیری سلولی از طریق آسیب رساندن به ماکرو مولکول‌ها، رشد تومور را مهار نماید.

به همین دلیل است که شیمی‌ درمانی و پرتو درمانی باعث از بین رفتن سرطان از طریق تقویت تنش ROS و مجبور کردن بدن به تولید سطوح بالاتر ROS می‌شود.

تمرینات فیزیکی، ROS و سرطان چه ارتباطی با یکدیگر دارند؟

فقدان تمرینات فیزیکی، به عدم وجود ROS بین‌ سلولی خواهد شد و این امر باعث پیشرفت بدخیم سرطان می‌شود. ورزش موجب افزایش ناگهانی ROS می‌شود و این موضوع سلول‌های سرطانی را از بین می‌برد.

عسل طبیعی

آیا ما باید مکمل‌های حاوی آنتی‌اکسیدان را مصرف کنیم؟

زمانی که بوسیله انواع سرطان و سایر بیماری‌ها احاطه شده‌ایم، سالم و تندرست باقی ماندن کار دشواری است و این امر حتی با وجود تبلیغات دارویی بسیار زیاد پیرامون ما دشوارتر هم می‌شود. برخی روان‌ درمانگرها می‌گویند که تمام این تبلیغات که بارها و بارها تکرار می‌شوند، می‌توانند مستقیماً وارد ناخودآگاه ما شده و باعث شوند تا باور کنیم که هرگز سالم نخواهیم ماند، مگر اینکه این داروهای خاص را مصرف نماییم.

بنابراین ما آنتی‌اکسیدان مصرف می‌کنیم تا یک بیماری را مهار نماییم. اما نکته مهم‌تر را نباید فراموش کنیم که بدن ما یک ارگانیزم بسیار هوشمند است که بصورت خودبخودی و بدون دخالت ما به کار خود ادامه می‌دهد.

در هر لحظه از زندگی ما، سلول‌های سرطانی درون بدن ما وجود دارند و بوسیله خود بدن از بین می‌روند. بدن ما همیشه در بهترین وضعیت سلامت خود قرار ندارد، اما در حالت تعادلی است که شامل موارد خوب و بد می‌شود.

هر لحظه ممکن است که به مراحل ابتدایی یک سرطان مبتلا شویم، اما علائم بیماری در این مرحله مشهود نخواهند بود و بدن ما به راحتی می‌تواند بدون اطلاعات ما این علائم را از بین ببرد. در صورتی که در این وضعیت باشیم و مکمل‌های آنتی‌ اکسیدان مصرف نماییم، ممکن است از درمان بدن بوسیله خودش جلوگیری کنیم، زیرا با این کار از شکل‌گیری ROS که وجود آن‌ها به مقادیر زیاد برای از بین بردن سلول‌های سرطانی لازم است، جلوگیری می‌کنیم.

در صورتی که مبتلا به سرماخوردگی (که نوعی تنش برای بدن است) یا تحت استرس روانی احساسی باشیم، برای توقف تشکیل ROS زیاد که ممکن است به ابتلا به پیری و بیماری‌های مزمن منجر شود، به آنتی‌اکسیدان نیاز داریم. اما اگر به سرطان مبتلا باشید یا سرطان شما هنوز تشخیص داده نشده باشد، آنتی‌اکسیدان از واکنش طبیعی بدن ما در مبارزه با سلول‌های سرطانی جلوگیری خواهد کرد. بنابراین در مطالعات اخیر تأکید شده است که در زمان ابتلا به سرطان، آنتی‌اکسیدان مصرف نکنید.

با این حال نباید بدگمان باشیم و از هیچ چیز جلوگیری نکنیم. تنها باید به بدن خود اعتماد کنیم و مواد مورد نیاز آن را بوسیله غذاهای طبیعی تأمین نماییم تا نیازهای خود را از طریق این غذاها تأمین نماید. بدن ما پیچیده‌ترین موجود روی زمین است که بهتر از همه از شیوه مراقبت از خود آگاه است. تنها کاری که شما باید انجام دهید پیروی از یک رژیم متعادل، تمرینات فیزیکی و آرامش فکری است.

انواع آنتی ‌اکسیدان‌ ها

آنتی ‌اکسیدان‌ ‎ها دو دسته هستند: محلول در آب و محلول در چربی. برخی از آنتی ‌اکسیدان‌ ها توسط بدن تولید می‌شوند، اما برخی دیگر باید در رژیم غذایی ما وجود داشته باشند.

برخی از آنتی ‌اکسیدان‌ ها عبارت اند از: ویتامین C، سلنیوم، روی، گلوتاتیون، اسید لیپوئیک، اسید اوریک، بتا کاروتن، رتینول (ویتامین A)، آلفا توکوفرول (ویتامین E)، یوبیکوئینول (کوآنزیم Q)، دیسموتاز سوپراکسید، کاتالاز و پروکسی ردوکسین‌ها و غیره.

عسل طبیعی

آیا آنتی ‌اکسیدان‌ های دارای عوارض جانبی هستند؟

بر اساس تحقیق جی. بلاژویج و همکارانش با عنوان «بررسی هدفمند و متا تحلیل مرگ و میر در نمونه‌های آزمایشی مکمل‌های آنتی‌اکسیدانی برای پیشگیری اولیه و ثانویه» و تحقیق ام. ریستوف با عنوان «استرس اکسیداتیو بالا چگونه باعث افزایش طول عمر و سلامت متابولیک می‌شود: مفهوم هورمونیزه شدن میتوکندری (میتوهورموز)»، برخی مکمل‌های آنتی‌اکسیدانی می‌توانند در افراد تحت شرایط خاص بیماری را تقویت نموده و احتمال مرگ و میر را افزایش دهند.

اکسیداسیون باعث تولید رادیکال‌های آزاد می‌شود که عامل پیری ما هستند. آنتی ‌اکسیدان‌ ها از وجود رادیکال‌های آزاد جلوگیری می‌کنند. اما دانشمندان اظهار می‌کنند که رادیکال‌های آزاد ظاهراً موجب یک واکنش درون‌زاد می‌شوند که از بدن در مقابل رادیکال‌های برون‌زاد (و احتمالاً سایر ترکیبات سمی) محافظت می‌کند. این افزایش ممکن است بوسیله آنتی ‌اکسیدان‌ ها مهار شود، که این امر نشان دهنده این است که رادیکال‌های سمی، بصورت میتوهورمونی باعث ایجاد اثرات طول عمر و ارتقای سلامت شوند.

نتیجه‌گیری این تحقیقات این است که آنتی‌اکسیدان‎ها آنچنان مواد مناسبی نیستند و شاید رادیکال‌های آزاد باعث افزایش طول عمر شوند.

بنابراین آنتی ‌اکسیدان‌ های مورد نیاز بدن خود را از غذاهای مصرفی کسب کنید و نه مکمل‌های آنتی‌اکسیدانی، زیرا در صورتی که مواد غذایی مورد نیاز بدن از طریق سبد غذایی ما تأمین شوند، بدن می‌تواند تشخیص دهد که چه موادی را جذب و چه موادی را دفع نماید. عسل حاوی مقدار زیادی آنتی‌اکسیدان نیست، اما نسبت‌های آن‌ها مناسب بوده و بسیار با بدن ما سازگار هستند.

آنتی اکسیدان های موجود در عسل

اگرچه خاصیت آنتی‌اکسیدانی عسل بطور گسترده مورد مطالعه قرار گرفته است، اما دانشمندان تاکنون آن را بطور کامل درک نکرده و نپذیرفته‌اند. دلیل این امر این است که عسل ترکیب بسیار پیچیده‌ای است که هم حاوی اجزای دخیل در فرآیندهای فیزیولوژیکی اکسیدانی و هم آنتی‌اکسیدانی می‌باشد.

برخی از این مواد عبارت اند از: پراکسید هیدروژن، نیتریت، نیترات، گلوکز، گلوکز اکسیداز، آهن، مس، کلر، ید، کاتالاز، تیروسین، تریپتوفان، آرژینین، فلاوونوئیدها، ترکیبات فنولی، محصولات واکنش میلارد، pH ناپایدار و غیره.

مهم‌ترین آنتی اکسیدان های موجود در عسل عبارتند از:

* پلی‌فنول‌ها (فلاوونوئیدها، فلاوونول‌ها، اسیدهای فنولی، کاتچین‌ها و مشتقات اسید سینامیک)

* ویتامین‌ها (C و E)

* آنزیم‌ها (کاتالاز، پراکسیداز و گلوکز اکسیداز)

* کاروتنوئیدها

* اسیدهای آلی

* آمینواسیدها و پروتئین‌ها

* محصولات واکنش میلارد (در عسل‌های پاستوریزه)

این آنتی ‌اکسیدان‌ ‎های موجود در عسل با یکدیگر هم‌افزایی دارند. دانشمندان فلاوونوئیدها و اسیدهای فنولی را از عسل جدا نموده و درون آزمایشگاه مورد آزمایش قرار داده‌اند. نتایج نشان دادند که این مواد تنها بخشی از خاصیت آنتی‌اکسیدانی کل عسل را ایجاد کرده‌اند. نتیجه‌گیری آن‌ها این بود که هر آنتی‌اکسیدان، بطور قابل توجهی به ظرفیت آنتی‌اکسیدانی عسل کمک می‌کند، اما اثر آن‌ها در کنار یکدیگر افزایش می‌یابد.

آنتی‌اکسیدان های موجود در عسل (mEq ۳-۱۰×۳۲/۴) بیشتر از مقادیر آنتی ‌اکسیدان‌ های موجود در گوجه فرنگی (mEq ۳-۱۰×۸۳/۲)  و ذرت شیرین (mEq ۳-۱۰×۳۶/۱) است. دکتر می برنباوم رئیس دپارتمان حشره‌شناسی دانشگاه ایلینویز بیان می‌کند که «مقدار آنتی اکسیدان های موجود در عسل گندم سیاه، با آنتی ‌اکسیدان‌ های موجود در میوه‌ها و سبزیجات برابر هستند». اگرچه مقدار مصرف آن بسیار کمتر از میوه‌ها و سبزیجات است.

عسل طبیعی

آیا میزان آنتی ‌اکسیدان‌ های موجود در همه عسل‌ها با یکدیگر برابر است؟

خیر! مقدار آنتی‌اکسیدان به عامل‌های زیادی بستگی دارد: گونه زنبور عسل، منشأ گیاهی عسل، فصل، هوا، محیط و روش‌های فرآوری. با توجه به نوع عسل، مقدار آنتی‌اکسیدان ممکن است از ۵۶ تا ۵۰۰ میلی گرم در هر کیلوگرم عسل متغیر باشد.

طبق پژوهشی در سال ۲۰۱۱ توسط شورای ملی بازرگانی عسل، اختلاف مقدار اکسیدان‌های محلول در آب نمونه‌های عسل، از بالاترین مقدار آن mEq ۳-۱۰×۳۲/۴ برای عسل گندم سیاه تا پایین‌ترین مقدار ۵-۱۰×۳/۲۱ مربوط به عسل مریم گلی جنوب کالیفرنیا، بیش از ۲۰ برابر بود. عسل‌های تیره‌تر دارای خاصیت آنتی‌اکسیدانی بیشتری نسبت به عسل‌های روشن‌تر دارند.

تحقیق «فعالیت آنتی‌اکسیدانی نمونه‌های عسل پرتغالی: نقش متفاوت کل عسل و عصاره فنولی آن» توسط ایزابل فریِرا و همکارانش نشان داد که عسل‌های تیره‌تر آنتی ‌اکسیدان‌ های بیشتری نسبت به عسل‌های روشن‌تر دارند. آن‌ها از عسل رزماری به عنوان عسل روشن، عسل گل افعی رسمی به عنوان عسل زرد مایل به قهوه‌ای و از عسل خلنگ (علف جارو) به عنوان عسل تیره استفاده کردند.

قوی‌ترین عسل‌های حاوی آنتی‌ اکسیدان چه نوع عسل‌هایی هستند؟

خواص آنتی‌اکسیدانی عسل به منشأ گیاهی عسل بستگی دارد و هر چه عسل تیره‌تر باشد، خواص آنتی‌اکسیدانی آن نیز بیشتر است. به نظر می‌رسد که پلی‌‎فنول‌ها مهم‌ترین عامل آنتی‌اکسیدانی موجود در عسل هستند و عسل‌های تیره، به استثنای برخی عسل‌های روشن‌تر مانند عسل گیاه بج متعلق به مناطق جنوب اروپا و عسل ترشک درختی بدست آمده در مالزی، حاوی مقادیر زیادی پلی‌‌فنول می‌باشند.

برخی از عسل‌های تیره که دارای خواص آنتی‌اکسیدانی بالایی هستند، عبارت اند از:

* عسل گندم سیاه (گونه Fagopyrum)

* عسل گون چینی (Astragalus adsurgens)

* عسل خلنگ (Caluna vulgaris و Erica umbellate)

* عسل مانوکا (Leptospermum scoparium)

* عسل توت فرنگی درختی (Arbutus menziesii)

* عسل بلوط شیرین (Castanea sativa)

* توالانگ (Koompassia excelsa)

* عسل خرنوب (Ceratonia)

* عسل نعناع

عسل‌های تیره‌ای که در فروشگاه‌ها به فروش می‌رسند، نه به دلیل مقدار بالای پلی‌فنول‌ها، بلکه به دلیل فرآیند حرارت‌ دهی عسل تیره شده‌اند.

آیا آنتی ‌اکسیدان‌ های موجود در عسل واقعاً موثر هستند؟

– فعالیت از بین برندگی آنتی‌اکسیدان با جلوگیری از ابتلا به بسیاری از بیماری‌های پاتولوژیک مزمن و مرتبط با سن مانند سرطان، دیابت، تصلب شرایین، آب مروارید و سایر بیماری‌های پاتولوژیک مزمن مرتبط است.

خواص آنتی‌اکسیدانی عسل، در زمان تنش احساسی، جسمی و دهنی به عنوان یک عامل ضدافسردگی عمل می‌کند. به عنوان مثال، عسل با شکر بخشی از وعده‌های غذایی روزانه فضانوردان است و توسط غواصان دریاهای عمیق نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.

– هایدرون گراس، محقق دانشگاه کالیفرنیا دیویس و همکارانش اظهار می‌کنند که به نظر می‌رسد که آنتی ‌اکسیدان‌ ها بوسیله کُند کردن روند پیشرفت بیماری‌های خطرناک درون بدن، از انسان در مقابل بیماری‌ها محافظت می‌کنند. این ترکیب بصورت حذف رادیکال‌های آزاد عمل می‌کند که ترکیباتی ناپایدار هستند که می‌توانند به سلول‌های سالم آسیب رسانده و عملکرد آن‌ها را به خطر بیندازند.

– در تحقیقی توسط آ.ویلی در سال ۲۰۰۳، مقدار ۲/۱ گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن بصورت رژیم روزانه به افراد تحت آزمایش داده شد. مصرف عسل در این گروه، در مقایسه با گروه کنترل، عامل‌های آنتی‌اکسیدانی خون، یعنی غلظت ویتامین C تا ۴۷٪، بتاکاروتن تا ۳٪، اسید اوریک تا ۱۲٪ و گلوتاتیون رداکتاز تا ۷٪ افزایش داد.

– در تحقیق دیگری، ۲۵ داوطلب علاوه بر رژیم غذایی عادی خود، مقدار ۴ قاشق غذاخوری عسل گندم سیاه را بصورت روزانه و به مدت ۲۹ روز دریافت کردند. دو نوع عسل حاوی مقادیر مختلف پلی‌فنول‌ها مورد آزمایش قرار گرفت. نمونه‌های خونی جمع‌آوری شده در آغاز و در انتهای آزمایش، ارتباط مستقیم بین مصرف عسل و سطح مبارزه با بیماری پلی‌فنول‌ها را نشان دادند. هر چه میزان پلی‌فنول عسل مصرفی آن‌ها بالاتر بود، مقادیر آنتی‌اکسیدان بیشتری در خونشان وجود داشت.

– بطور کلی، از آنجایی که کاهش رادیکال‌های مضر،‌از کبد در مقابل این رادیکال‌ها محافظت می‌کند، خواص آنتی‌اکسیدانی و محافظت از کبد، با یکدیگر ارتباط دارند.

– تحقیق «عسل با سطوح بالای آنتی ‌اکسیدان‌ ها می‌تواند از سلامت افراد محافظت کند» توسط درک شرام و همکارانش از دپارتمان تغذیه و طب داخلی دانشگاه کالیفرنیا که در سال ۲۰۰۳ منتشر شد، نشان داد که جایگزین کردن عسل با شکر در برخی غذاها به عنوان شیرین کننده سنتی می‌تواند به تقویت سیستم دفاع آنتی‌اکسیدانی در افراد سالم منجر شود.

فواید عسل طبیعی

آیا گذشت زمان یا پاستوریزه کردن عسل، بر مواد آنتی‌اکسیدان اثر می‌گذارد؟

ما باید عسلی را بیابیم که در حالت خام باشد، یعنی دقیقاً به همان صورت که از کندوها برداشت شده و (به منظور تصفیه شدن) حرارت ندیده یا به هیچ وجه فرآوری نشده باشد. یا اینکه می‌توانیم از فروشگاه‌ها، عسل‌های پاستوریزه تهیه کنیم. عسل به این دلیل پاستوریزه می‌شود تا از تبلور ناخواسته آن جلوگیری شود و همچنین میکروارگانیزم‌های مضر موجود در آن از بین بروند. اگر بدنبال عسل خام هستید می توانید از فروشگاه آهوتا تهیه کنید.

تیرگی عسل به دلیل پاستوریزه شدن

در حین پاستوریزه کردن عسل، باعث نوعی تغییر رنگ آن به قهوه‌ای می‌شود که به نام واکنش میلارد شناخته شده است. قندهای درون عسل (فروکتوز و گلوکز) با پروتئین‌های آزاد پیوند ایجاد می‌کنند و رنگ دانه‌های قهوه‌ای ایجاد می‌کنند که محصولات واکنش میلارد نام دارند. این واکنش باعث تیره‌تر شدن رنگ عسل و همچنین از بین رفتن مقداری از آنتی ‌اکسیدان‌ های عسل طبیعی می‌شود.

پاستوریزه کردن عسل، باعث تغییر آن به روش‌های مختلف می‌شود

در سال ۲۰۰۴، دکتر وانگ و همکارانش از دانشگاه ایلینویز اثرات حرارت‌دهی بر آنتی ‌اکسیدان‌ های موجود در عسل گندم سیاه و عسل شبدر را بررسی کردند. در حالی که پاستوریزاسیون هیچ تأثیری بر عسل شبدر نداشت، اما ظرفیت آنتی‌اکسیدانی عسل گندم سیاه را تقریباً تا میزان یک سوم عسل خام گندم سیاه کاهش داد.

دانشمندان توضیح می‌دهند که ممکن است این امر به دلیل تخریب کمتر ساختارهای آنتی‌اکسیدانی متفاوت در طول پاستوریزاسیون باشد. عمل پاستوریزاسیون سطوح آنتی ‌اکسیدان‌ های کوئرستین و گالانژین در عسل شبدر را افزایش داد و باعث کاهش مقدار گالانژین در عسل گندم سیاه شد.

زمان نیز بر مقدار آنتی ‌اکسیدان‌ ها تأثیر می‌گذارد. بالاترین مقدار آنتی‌اکسیدان اندازه‌گیری شده در عسل گندم سیاه، بلافاصله پس از برداشت آن بود. پس از ۶ ماه ذخیره این عسل، ظرفیت‌های آنتی‌اکسیدانی عسل گندم سیاه خام و پاستوریزه با هم برابر بود. هم مقدار مواد فنولی و هم ظرفیت آنتی‎‌اکسیدانی عسل، پس از یک سال ذخیره آن در دمای اتاق، بطور چشمگیری کاهش می‌یابد.

نتیجه‌گیری

در صورتی که به سرماخوردگی یا آنفلوآنزا مبتلا هستید، برای تقویت سیستم ایمنی خود، آنتی‌اکسیدان مصرف کنید، اما در صورت ابتلا به سرطان، از مصرف آن خودداری نمایید. بهترین آنتی ‌اکسیدان‌ ها، آن دسته از آنتی ‌اکسیدان‌ هایی هستند از طریق مواد غذایی طبیعی وارد بدن ما می‌شوند. عسل دارای مقادیر قابل توجهی مواد آنتی‌اکسیدان و سایر مواد ضروری برای بدن انسان است.

خرید عسل

1 دیدگاه برای “آنتی‌ اکسیدان‌ های موجود در عسل

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *